o pongso tamo rana ya am, ya mahatow do karakowan no wawa a ya na livonen no wawa. ya aro o maoran no pongso ta ya, i wawalam tamo do pongso ya am, ya macitarek do pikamaamaatawan w. do kasa kawan am, tamo pikatloen o na katowatontonan no vazey tamo. neymanma am rayon, ikadoa am teyteyka ikatlo am amyan, neymakdeng na am rayon, ta atngeh no vazavazey do pongso takamo. ta ta mo papoan so vazavazey takomo do kasa kawan.
ya apat a vehan o rayon, o mahakey do tao do pongso am, ya sira mipepzat a mangahahap do among no rayon, ori da ka mangdey so awawan a mai no among no rayon do pongso ta, ikabosoy no velek, ta as aka mahatan.
neymanma na do rayon a vehan am paneneb. toda lovot o peycyliliyan a macilolo do Imorod a mivanowa. no mangap do kasngenan am, yosok da do vanowa rana o cinedkeran. to minazabi o cinedkeran do vanoa. makawanan am cinedkeran no makahaod. apnezak do ikadwa na arow am, malovot o teyesa so inawan a ka no masakasakap a mahakey a miyayob ka pivolangat da mipacinoken a mosok do vanowa, tomoratod sira do maoji no cinedkeran da. macita na no makahaod o tao a malovot rana am. manawag rana sira so among no rayon. Maniring am “ya namen talatalahen inyo manga katwan a among do rayon, a among so karayoan, a among do kawanan, a among do kaozi, mangey ka mo miyaganeganegez do vanowa namen. ” teyka rana sira manawag so among no rayon am, mangap rana sira no kaoy so rala, ka panodo da so lalitan, tomoyotoyon so kataotao da. maka piya mangahahap do “ Among no rayon ”.
komavos o ka panawag so among no rayon am, nanawen da o metdeh a ji migesageseh do vanowa, ta ikeyzo no among no rayon. nanawen da o malalavayo a, ji mipaltog do rayon, ta piwalamen sira o among do kazangazan, ji da makasngeni no among no rayon. nanawen da amlida tao, mipepzat no mangahahap do among no rayon ta minakem sira o among no rayon. “ori inanao da sira no rarakeh do vanowa.
我們把一年分成三個季節,有「飛魚季」、「夏季」和「冬季」,其中「飛魚季」是整個文化的核心。
「飛魚季」共有四個月,第一個月是「paneneb」,最重要的活動是「召魚祭」,由飛魚傳說的起源地「Imorod」部落依序展開。在「召魚祭」 前一天就會把大船,由船屋推到港澳,面海最右邊的大船是領祭漁團,船身較其他大船突出約三分之一。隔天一早,所有漁團成員,皆身著禮服;頭戴銀盔;手著銀鐲,到大船後坐定。領祭漁團船長帶領著,全員舉起手上之祭品召喚遠方飛魚,快快游到部落的港澳。每個人都用竹子,取用漁團的「祭血」,並用食指沾祭血,口唸禱文祈求健康的身體和漁獲。
之後,各漁團的長老,教導部落年輕男子,飛魚季期間該遵守的禁忌,飛魚和人一樣,有會思考的靈魂。召魚祭後,回到漁團主祭者家中「共食」,男性分享捕魚的經驗與趣事,是家族歷史的傳承;女性則分享芋田經營與養兒育女。當天下午,若天候海象許可,領祭漁團就會首航夜漁(撈),展開「飛魚季」。
這是老人家在灘頭訓勉部落另外注意的事項。