朗聲四起

ta sicuayan, qadaw a tjasikeljang tui kadjamadjaman, tui vecekadan a qadaw katui seleman anga. nu maledep a qadaw saka miseleman, qezemezemetj anga aya itjen. ljakua seminamalji a naqemati a Cemas, izua mareka qayaqayam a pinavayan tua kisaseljang ta qadaw a zemaing, sa pakeljang tjanuitjen tu makudakudanga a zikang.

djemedj ta kadjamadjaman pa’e’e nua kuka tjasikeljang tu maljialjianga. ayatua tjuruvu a paquziquzip ta kuka i qinaljan, mana sika nu kadjamadjaman temalidu aravac a zaing na kuka. izua nguanguaq, izua inika nasesazua a sipaikukuan, namaya ta kicaquaquan a paikuku.

nu i vavua saka uri kincengelj itjen, lemangeda itjen tua zaing nua tjikurai. liyaw aravac a tjikurai i cemecemel, nu zemaing a ita, iseljang a zemaing a itjuzuma a mareka tjikurai, namaya tua semenasenay. nu masulem mumalj uta zemaing, ljakua inika amin ti tjikurai izua za zuma a qayaqayam a kitevelj, a namay tuazua sulailaic a cugaw.

aicu a cugaw inika namaya ta tjikurai a tjengelai a makatua gadugadu. aicu a cugaw tjengelai tua sulapelapelj a kadjunangan katua seleselem a veljeluan. nu izua tjaquma i djemet ta veljeluan, cugav a tjasikeljang tu masulem anga. saka nu lemangeda itjen tua zaing na tjikurai katua cugaw, patagilj anga itjen a mirava tua tja nemanga sa vaik a semaumaq.

ljakua nu tjeseleman itjen, zaing na ljequ a kemacu tjanuitjen a semaumaq. aicu a ljequ namaya tua zuma qayaqayam, nu zemaizaing a ita zemaing azua mareka ljequ auta. pai mavan a tjasiqivuivu a maleva semamalji a inalangan na Cemas, sipagaugaw tjanuitjen ca bulai aravac a kacawan.

古時候，我們從太陽的方位得知早晨、中午和晚上。當太陽西沉天色漸暗之時，便知黑夜來臨。有些鳥類被賦予特殊的能力可依太陽的方位來報時，提點人們。

早晨公雞的啼叫，告訴我們黎明的來到。在落裡幾乎都有養雞，早晨充斥著雞啼聲，有些炯炯有神，有些則是五音不全，彷彿是正在學習中的啼叫聲。

接近正午時，我們會聽見雉雞的鳴叫聲，因為山野草叢間有許多雉雞，只要有鳴叫，其他附近的雉雞便會相互回應，像似輪唱曲般。天黑時雉雞會再鳴叫提醒，但不再是雉雞獨唱，而是有其他鳥類加入的合唱，像稱為凶鳥的cugaw。 

凶鳥不像雉雞喜歡待在高山處，它們喜歡沼澤、山谷及較陰涼的區域。如果我們在靠近水邊沼澤區的土地耕種，傍晚鳴叫的凶鳥告訴我們天黑。聽見雉雞與凶鳥的合唱，山林工作的人們便開始打包物品回家！

若回程晚了，便有貓頭鷹的叫聲陪伴我們回家。貓頭鷹也是相互應合的鳥類。造物者的奇妙創造，帶給人們大自然的定律使我們趨向美好！