yani kiya cku’ ibabawiq ka kinabalay na’ imuwaag ku’ tatangaan. magaghap cku’ qutuxqutux ka tinqalangan ku’ tatangaan. yani ku’ musa’ qhut cu’ paris ku’ tatangaan ka hani. kiya ku’ buwinah ka ralu’ na’ Itaal nku’ tatangaan maha’, “ rawiq na’ tinqalangan ”.

kinbalay na’ magalpu na’ kihma’ ka kahuniq ini ga buwiqa’ ku’ laluking na’ tatangaan. yani nanaq tatuu’ ini ga saspat balaliq maki’ cku’ babaw na’ tatangaan. masayusayu’ ’i’ malahang cku’ tatangaan na’ itaal ku’ tinqalangan ’i’ kari’ariax. tatangaan ga, san nku’ Matu’uwal maha’ macka’ lawkah kinku’ mugumalaq ka lawlawkah. kabalayun cku’ ibabawiq ka wahan na’ cuquliq na’ tinqalangan ku’ tatangaan. talan ga asiga ini baqi’ masikuwing.

baq cubalayi ’i’ macbu’ ku’ Matu’uwal cu’ cunga’. tatangaan ka hani ga, tarakagan niya’ ku’ tinqalangan na’ Itaal. kiya’ cku’ ibabawiq ru balaiq ’i’ a’a’ngay i’ tatuhi’. babaqun ku’ ik ru latanux na’ tinqalangan. kabalay cu’ tatangaan ga capaang na’ waw cubalay.

kinbalay na’ raramug, buwiqa’ ru kahuniq ku’ tatangaan. pacaqruxun na’ kahuniq, ru buwiqa’ ru alan cu’ laluking. samagan na’ raramug ku’ babaw na’ tatangaan. matigia’uwah na’ tinqalangan ga, kabalayun cu’ buwinah na’ hakri’ na’ buwiqa’. naki balaiq ’i’ makarakyas ru maqahquwaw.

capaang ka balaiq na’ tatangaan ga, kabalayun cku’ ik na’ tatangaan ku’ lupung. mhngiq ku’ itaal ga, balaiq ’i’ maniq cu’ makilux ka naniqun. qamisan la ga, qumubuwang ku’ Matu’uwal cku’ ibabawiq ka tatangaan. gihak ku’ bayhu ru mahwiq ku’ rilu’. tatangaan ka hani ga, balaiq ’i’ malah ru papagiyaiyun ku’ gihak. yani ku’ san maha’ kinbalaiq na’ wawaw.

tarahuwalun na’ Itaal ru talan na’ Itaal cku’ tinqalangan ’i’ kari’ariax ka tatangaan. yani uwiy kiya cku’ galayng ’i’ qumubuwang cu’ tinqalangan. malahang cu’ tinqalangan ru qhutun cu’ paris. maki’ cku’ babaw nku’ tatangaan ga, balaiq ’i’ mitaal cku’ lalalingay nku’ tinqalangan. mitaal ku’ wawi’ na’ paris. qhutun cu’ paris ka muwah ’i’ sumqaqarax cku’ tinqalangan ku’ tatangaan.

talan sawni ku’ tatangaan ga yani nanaq ku’ lumuhing cku’ gaga ru pasibaq ta cu’ ul’ulaqi’ la. ar’aruwa’ payux ku’ papatasan ka kiya kabalay cu’ tatangaan. pasibaqan nku’ papatasan ku’ ulu’laqi’ na’ Matu’uwal. nababalaiq ’i’ makibaq ku’ gaga na’ tatangaan.

瞭望台是高架式的建築，每個部落都設有暸望台，防禦外來敵人侵害，相當於「部落的眼睛」。

瞭望台以十數根粗木或竹子為柱子，台上可容納三、四人。由族人輪流值勸。瞭望台可視為泰雅人勇猛的表徵，它高聳地豎立在部落的出入口，看起來像不可侵犯。

以前，泰雅族人擅戰，瞭望台是維護部落族人安全的警戒點，居高遠望部落裡外的狀況，瞭望台的設置十分重要。

瞭望台的建造以茅草，竹子，木頭等為主，以木或竹當成柱子架高，上面再蓋茅草，面向進部落的方向，製作竹梯才得以上下。

瞭望台除了是部落常見的建築物，也代表家園的前哨、可以守護部落、防禦敵人入侵。上面可清楚看見部落的周圍，觀察敵人的動向、防止入侵與干擾。

現在的「瞭望台」不再是防禦外來敵人侵害之用，而是具有教育意義的標的。有越來越多學校，把瞭望台設置於校園內，提供學生了解文化意涵。