kinlalayan ta maki nanahi’ ka ita’ Itaṟal hiya. lunuli’ ci insa’ na nabkis kora’ ka a’usa ta, kelan nak na gagaṟux kora’ ka insa’ ta, yona maloṟak, tuminu’, masuṟe’ lu tunbuṟah... as ki lun’uli’ ci pinsaṟit na nabkis kora’.

cel ki ka sun lunbak ka ita. kumaṟal ka mama’ Solay ga, urasan caṟung ka kumogi’ ci mumaṟah hani ma, ga, ananak uṟasan ga, as ki ka ahlun masu’, ungat nak babahan, kani nak ka sinbili’ na nabkis ta ma. pakogi’ ci mumaṟah maga, as ki ka kutan kora’ ka kahuni’ minki’ raxal ki, tahrun nak ka kahuni’ yaba’ caṟung hiya lu halan minnaṟang luṟi’, maṟngu’ haṟi’ ka kahuni’ laha ci kinnaṟagan la ga, lubakun lama, wasti’ ruma’ ka mumaṟah, as ki ka masubaṟux ka raral, payux haṟi’ ka ci’uli’ musa gunlasuw ci hapuni’ i lunbak, inang musa’ kunṟak syaw ka ṟana’ ma. as ki ka malahngan halan lunbak, minkung maga, ba’un matox ka yaya insa’ na rana’, ini ba’i’ matox i alen, samamalux nak kunṟak sisyaw lu ini huṟa’i’ paṟi’ ka ṟana’ la. lunbak ga, saringun raya’ na mumaṟah cumuling, maculing nanu’ patehuk pascaka haṟi laga, calingun ka yahu’ ni, musa mapatana’ ci ka cacka’ ka ṟana la ga. masu ka babingun hani han. as ki ka ulaxan ututx na awalax ga, musa pasnutu’ la.moka tinhaṟ cinlingun hapuni’ na kahuni’ ga, halan sun tutux umuhul ci ka atu’, si’uhul ci ka pu’ing tahar cinlingan na yaba’ kahuni’, moka’ yaba’ na uṟati’ ga, pahan yahu’ na kahuni’, yona ha’ matautx nanahi’ ki, kani sa sun inutu’. masu’ pasnutux la ga, kalalabahan ka minbah hunbaku’ na kaman la, bukuy ni la ga, mana’ tunbuṟah ka ci’uli’ la.

ṟaṟihung cubay ka sun insa’ hani wa. hala’ ini tehuk ka ci’uli’ mucuw la, as naha sikulut ci kakulut tengki’ lu sipakehul naha ci watuci’, masu ka papumahun hani la. ini mira’ ka rali’, ini’ mahmut puse’ ci hiryo’, hirelan ta ci samamalux cumuling ci mumaṟah ka nabkis ta, kumaṟal ka senmong pakenkuy ci raxal na sinsi’ ga, moka’ tahal na cinlingan hani’ ma ga, kani’ ka sipakaramas caṟung na raxal ma. kani’ ka anananu’ kanon mayanux ka raxal ta ma, taxan ta ka watuci’ micuw ga, as ni hawaki’ kora’ ka gamil na kahuni’ minki’ ki’, kani ga, yaba’ awalax laga, ungat ka pahatul ci use’ la, kani ka samamalux nak maluhuy lu masṟinuw ka nanahi’ ta micuw la. kani ga, umabas nak ramas ka tunux na nabkis rali’ wa.

泰雅族世代居住在這片土地上，對於生活自有一套生存法則，依祖訓樂天知命地活著。燒墾文化本著對山林的尊重與充分利用，流傳至今。

首先在開墾土地時，先將樹木、茅草砍掉，閒置曝曬幾天就可以進行焚燒。進行焚燒時視土地的大小，必要時請親戚用換工的方式來互相幫忙，否則恐因人手不足，釀成森林大火。防火線也須先預設好，免得火苗竄出界。焚燒在黑夜進行，主要是老人家說，夜黑風高，而且可清楚看到火苗路徑，若見苗頭不對可及時撲滅。焚燒順序是由上往下燒，燒到三分之一處時，下方就可以開始放火，然後上下齊燒之後在中間處完成焚燒。接下來整地要等到下過一次雨後進行，此時整地才不會塵土飛揚。掘根、挖石、整平作業外，沿橫向放置大直徑的倒木將大石塊沿橫坡堆砌，用以穩定耕地土石。燒墾培養出與當地環境保持平衡、和諧的自然觀。