Tupa ca madadaingaz ha’an acang taqu tu, maca vaqlac iha’an taqdung danum dii qabasa, ikumbu’ang sala ca ala hapavis haul dii na, daqamisan ca danum ha’an punalpunali’ munqanu’ panha’an tuza’is taqdung danum dii, daqat maca dangi’as taqdung danum ciin punali paluqaqtunga vaqlaci’a, minduqduq mataaq ca dalaqi’, mukmuzas vaivivaivi ka takadanum, kukua’ cina luqai’ madangi tankaka’un miqumic, amin ca numu’ mama’us takadanuma mama’az, takaha’an silasilas taqdung danum dii ka mutmuut, libus kasinuk.

Madia’ang dau qabas ca vaivivaivi ka kaan iha’an vaqlacis taqdung danum dii, maca numu’ takaha’an silas taqdung danum dii ka kaana, tupa’un tu qaitni’, Maca malalakda sala ca vaqlaca, na maiza mavaivi ca kaan takaha’anta’, maidusa’ ca numu’ takaha’an kumbu’is lakda’mangki’ a kaan, maca mapusqaiva tupa’un tu qaintung, maca mataqdunga tupa’un tu qaivang. Maiza amin dau ca kaan maqaisqais ca hubung, tupa’us bunun tu kaanqais, maiza amin ca kaan makanvaivi dau mabilaulu saduu’an, daqat tupa’us bunun tu kaanbilaulu. Maiza ca atitikic sala ka kaan, maupat dangi’as istitipdat ca balangicia, tupa’us bunun ca kaan dii tu halimuaz. Maiza dau ca malasmadangqac tu kaan, mantan dau manau’az sala ca kaan mangki’, hazus bunun tupa tu kaandangqac dii madangqac sala ca kalci kicia.

Maca takaha’an punala kaan ciin duma’ a takadanuma mama’az madia’ang sala amin, numu’ ca kaan mangki’ takaha’an maningac tu danum, na maqtu’ a nai miqumic, nii’ tu maqtu’ miqumic maca iha’an mataqdunga danum. Tupa ca madadaingaz ha’an acang taqu tu, maca numu’ taha’an matamasaz danum mangki’a kaan tupa’un tu kaanpunal, maiza amin dau ca kaani’ maqanciap minkalapatis qailqail, tupa’us bunun tu kaanmama’, maupa’i maqtu’ dau mama’is duma’a kaan pundaza’is tastas.

Maizang amin ca kaan numu’ takaha’an duqduq cina taaq miqumic, tupa’us bunun ca ngaan cia tu huliu. Maca malkaciang pidanuman madanuqis paaz qabasa tu, ala mala’amin huliu ca pidanumanis bunun .

部落的耆老說，濁水溪的河床原本是很深的，一年四季野溪的水都流進濁水溪，交會點形成了沼澤，所以棲息了各式各樣的水中生物。以水中生物為食的動物，也群居在濁水溪兩側的林子裡築巢。

過去生存在濁水溪裡的魚就有好幾種，群居在濁水兩側的魚是溪哥qaitni’，石頭較多的地帶，就有不同的魚，棲息在石縫中的有兩種，小型土黃色叫土塘鯴qaintung，大型黑色的叫鯰魚qaivang，黑條紋的叫石斑魚kaanqais，長的圓狀形的叫鯽魚kaanbilaulu，有吸盤的叫鰕虎halimuaz，還有一種魚是紅色的，族人都稱之為紅魚，因為它的魚鱗是鮮紅的。

群居在野溪的生物和魚，也有很多種類，這些魚群是固定棲息在清澈的水中生存，無法在混濁的水中生存。部落老人說，常棲居野溪一急流中的是鯝魚kaanpunal。會爬行石壁上的叫爬岩鰍kaanmama’。因為這種魚可以背起另一種魚，爬上瀑布的頂上而得名。還有一種魚可以生存在泥裡的叫一泥鰍huliu。若像族人以前種稻挿秧時，那麼田裡到處都是泥鰍了。