akya pisa kawas kni’an ta babaw cibwanan ita Tayal, piyux calay kinbaqan na bnheci ta. mqyanux kya cka na rgyax ga, baqun naha maha qenu kk’man ini ga qqhoniq baqun naha cukaw. giwan nyan mwah psqyanux ita. ini calay hmut hmiriq gaga ay. nanu son maha gaga qani ga, iyat nanaq ccquliq maki gaga nya. qabax maki babaw cibwanan qani ga kya nanaq gaga nya uyi. ini ta phlxiy gaga nya lga, baq cmyuk nanaq utux naha uyi. mica qa piyux calay mqutih na yaw ptlwan ta mwani. pisang maha rgyax qani, nyan si hmut sqyamay. kruma ana mqyanux hya cka rgyax na qsinux uyi ga wal n_gyut ngayek uyi la. k’man ini ga qhoniq ga ini pkhana iyat lga ini pkbway uyi la. skahul ta cqani lmnglung lga, nyan ta si agal nanaq inlungan ta.

pisang siking qani ga, bleqaw ta cikay lmnglung qutux qqaya nya ta halay cukaw qutux qutux ryax qani. nanu qnxan ta mwani qani ga, nanu qa sbahoq ta ini ga spema ta? mica qa hiya giwan nya mwah sklabu lukus ini ga hi ta. mwani hiya ga baq ta musa mbes kona ro siking. naha qani ga kbnalay na mhmut iyu. son maha iyu qani hiya ga baq mwah pqutih rop ro qsya nyan ta kki’an babaw cinbwanan qani. qwaxan ta ro thoran ta qsya lga, wal si glux qsya musa miyup kya llyung ro tehok kya bcilung la. piyux ciyan mhmut na iyu wal miyup kya llyung ini ga bcilung qani, mica qa wal thriqun qabax minqyanux kya cka qsya qani. ro maspq mnuqil ini ga kgalan la.

son ta cqani mnglung qa yaw qani ga, mnaha nanu mqyanux cyunga bnheci ta ya? uka bbesan ta qqaya. nanu qa sbahoq ini ga pman naha? pungan ta pinqiywan ke yaki maha bway na masa qa pman naha snonux maha. tehok ryax na hoqan abax qani ga, mhebung ro mnuqil bway na masa qani. lmun naha ro tmaqun naha bway nya. masoq lga s’imax naha ki qsya lro, qaca qa sbahoq naha ini ga spema naha snonux. 

pisang maha cqani shkangi naha minlamu na k’man ini ga khoniq, spema ini ga sbahoq naha. kruma qutux qutux qalang ga ini ptnaq halan naha cukaw. pisang qalang Pyanan ga, musa kmihuy cikay puqil gamil na sgmi ro hlaqan qa yulaq nya. yulaq nya stmaqun naha ro bxan qsya. s’imax ta qsya ro s’uba lga halan ta scukaw la. nanu mica pisang masa ini ga sgmi qani, ana wal gmlux qsya ga, ini nangi theriq minqyanux nnanu kya llyung, gong ki bicilung qani.

 

從簡單的日常生活用品來看，現今的生活裡我們會拿什麼來洗滌衣物或者洗澡呢？現今的洗潔劑大多參雜著化學成份，這些成份很多是會破壞我們的環境，在洗滌時這些成份就會隨著水流入河川、大海中，而危害了水中的生物。

從這樣的事件來省思，我們可以來思考祖先以前的生活是怎麼過的？他們用什麼來洗滌呢？從阿嬤的口述中得知，他們會拿無患子的果實來洗頭。到了秋天金黃色的果實成熟時，摘取並打碎然後在水中搓揉，再拿來洗衣、洗頭。

還有很多的植物可以拿來洗滌，每一個部落因著地理環境的不同，可以使用的資源也不盡相同。譬如在南山部落的族人，他們就會取銀合歡根部的皮，挖取並撥下外皮，再將外皮搗碎，然後泡在水裡起泡後就可拿來洗滌。像無患子或者銀合歡拿來洗滌時，它們天然的成份即使流入河川、溪水或者大海中，也不會造成環境的傷害。