ona’i arongongadhiname maava’i dhona ’aomo, pi’amadhalaenga tovalrevalre’ae. dhona’i apaokelangadha valrio lropengenga o’i valrevalre’ae talrodho, mani oiname ’i valrionai. ona’i ’aomo aoadhiname ’oponoho, ka omi’akai ka menenga ma’apicongo tapasolasolate, taka’aomo, taposavo’ovo’oe la tapi’api’a alrace. ona’i kala’aomae maeaea ’aomo mani poelrelre masolrialria pasolasolate, ka’aomo, posavo’ovo’oe, pi’api’a alracenai. mani alriname ’i aolrolai sorovo poa ’aomo. mani pato’iline linanai “amopasolatemita laalakenomi.”

dhona’i ’aomo alriname voa’iname solate, okaodhona tasolasolatae. omalriname vilivili moa poa tangadhae mangese mani alranai apoto poa tota’ele mani ikinai toloholrae pasolatiname. aoanganai ’akadho’a caili, mani pasolatiname lo maelre. olo ’aanenga ’a: “omeca kaolo, takilrongo” mani iiname dhona’i ’aomo. mani pii’a tasolasolatae todha’ane mani pii’a tota’osarisariae. alropengengadha tasolasolatae todha’ane omoanganai ’akatolro caili solate. otaramangelenganai la ka’epate kalrima dhona’i vanidho, mani tosanganai la ka opoakadhiname ka pasolate v eavecahae la toalrai tasolasolatae.

lo pasolatedhiname, lo pato’odhiname a’ia’ipi, kaeaea “ici” miadhiname, mani poa “nii” miadha ’akadho’a.

dhona’i ’aomo alranginame o talriho’o poiname apadhe’edhe’enge, poa toladhekae, tongodhae, apa’ikalromalromale, pa’aovaovaha. dhona talriho’o ova’aidhe ’eme’emelre, ta’akaea, ’akadho’a, ’akatolro.

日本人到舊萬山的時候，不像現在有區分教書、當警察、做醫生的和在戶政事務所的職員。當時只派一位日本人就身兼全部的職位。

日本人開始教我們讀書時還沒有學校，所以就帶我們去芒果樹下，搬石頭當椅子坐，就在那裡教我們唸書。早上讀書，中午去蓋學校和操場。當我們到了十四、五歲時，就被迫停止升學。

日本人將我們萬山、茂林及多納等地，程度較好的學生集中在一起，然後舉辦演講比賽。成績最好的學生，日本人就給他們獎勵。