teyaro o angoangononong no tao a kavavatanen, so ipikataretarek no karoan no kavavatanen. asa kavavatanen makalavat so mina tao a mavakes, iya rana am nisomeksek do tao do teyrahem, makanateng so awawan am mangey da taohen o niapoan no mavakes, miratateng am nanaoen na no mehakey na o apapnan da mamaring so tatala. ori o ya amoamoonen no katatapilan no tao do pongso, nimakalapo nokakoa na kato ngaiyan siciaikoa ya da inarahen so kapariparingan a tatala no asa ka mahataw.
o pitarekan no tatala am citahen o savilak na. o abo so savilak a tatala am mikatlo, asa am pikatangyan, asa am pikavangan a ka no pinonongnongan. o yanan no savilak am ipanci rana cinedkeran, mikalo ori asa am atlo so avat, asa am apat so avat a ka no alima so avat.
o rako a cinedkeran a ka no likey a tatala so kapariparingan na am ji mitarek. o macicigzang a kayo am pakateyrahemen a rapan no tatala, o mapow a kayo am pakateyngatohen a pakalaten no tatala. o vilang no iparing so cinedkeran a tapi am apito so ikatlo na. o alikey a tatala am asa so ikatlo na. o nivatekan a tatala am pamaringan so kanen, mikatlo o gaza no ilino so teyka niparing a tatala, asa am mabazangbang, ikadoa na am malavang, ikatlo na am mavaheng. nokakoa pa am, o ilino so tatala am mabazangbang a tana ipanci a vorilow, o malavang am niapoyan a kono ipanci ori a mabcik, o mavaheng am oring no niciscis do vanga a oring.
no nivatkan o tatala a kateyka nilino rana am, patoyonen o zipos a ka no keylian a makapia mamaring so kanen. no nivatekan o cinedkeran am morongan, pangayan so panid no manok a morong na. ararow no ipabosbos so cinedkeran am, mamimin o asa ka ili a mehakey a mikekjit so nicinon a panapten, a mangey manhaoy a ka agnat da so cinedkeran a mapatotolaw sia a yangey do vanwa no ili. teymasarey no asa ka ili ori ta mapasaod so tao a kanekanen no asa ka ili.
no mian rana sira do aarang am, paloasen da rana o vayo a cinedkeran a avangan no mangaod a tao, ka vakong da so cinedkeran do awa, citaen da no mian do kacian a tao, sarayan no vayo a cinedkeran do ili.
達悟族的神話豐富多彩,流傳的拼板舟故事也有不同。其中一則講述女孩嫁入地底的人,多年後夫妻回地上娘家,女婿教授製造拼板舟從此世世代代流傳。拼板舟無船舵的有三種,單人、雙人及三人座。有船舵的大船也有三對、四對及五對槳。大小拼板舟的構造相似,堅硬樹材當底,輕樹材放上層。有雕刻的拼板舟塗紅白黑三種顏色,天然素材採自紅土、貝灰與鍋底灰。大船拋船儀式是部落最重視的慶典,他象徵著帶來人口興旺與農作物連年豐收。