朗聲四起

“tamu” kari isi, ’esi na Kanakanavu paira ’urupacʉʉn. tumatimana kita marisusuna “tamu” misee. makacang kita pacʉpʉngʉ, ’esi marisusuna nguain tamna tamu. nukai ’esi marisusuna mamarang cucumeni. ikita tamna niurina, noo cumacʉ’ʉra kita katʉtʉa tamu tamna cenana cau ia, ka’anʉ kita tʉni mutʉkʉtʉkʉ marisusuna marangʉ tamna nganai. tia mata’uru “tamu” misee, marisusuna cu nguain tamna nganai.

’una pa cucumeni ’apusikarʉn sua kari “tamu”. makai “tamu kakangca” mataa “tamu ’ʉnai”. sua makai isi ia, ’una cu “Kamisama” tamna ’imi. sua makasia kari ia, paira ’urupacʉʉn noo ’esi kaisisi. tia matangiri ’urupaca kari makasia, aka masisima’ʉ pokarikari.

“tamu vunai”. kari isi ia, vunai tamna ra’ani misee. ’una niurina ’ʉna makasi, miana tamu vunai miaa ’a’ai pa, tuapapa cau tamna capai, ariviʉn kina’ucanga Kanakanavu ’apacʉvʉrʉ. makasua miaranau cenana arakukunu Kanakanavu cumacʉvʉrʉ, matarava marangʉ cu nguain aratʉkʉnʉ cau. takutavarʉ’ʉ cu Kanakanavu sua nguain ia vunai, aranai mesua patanganaiʉn cu mamarang “tamu vunai” kisʉʉn. cau Kanakanavu

’esiin taira matʉnʉsʉ tamu vunai, ’apaica niurina ka’anʉ parakicacʉ nguani. noo aracan curu na to’unaa cau, ’una mamarang ’apanapa mara sapi’i karu, ’apu’iarʉ mapuca na cucumeni to’unaa. pakariʉn kee makasi: “maraini kasua! suruvaiʉn cau to’unaa nesi, mukusaa kasu araceni mitʉvʉngʉ”.

’una pa ucani kari “katatamu” misee. kari isi, niaranai kangvang na “tamu”. ’esi kaisisi marisingsing. miana sua niurina mita ia, ’una kisaa “tinaravai”. tinaravai isua ’una mamanʉng, ’una sua aka. monoon na avara’e namuriungu mamane. cau tamna ’incu ia, ’apaica ’inia arakaranana. tia musu’ʉvʉ na tinaravai isua parasingsing kitana. imua noo tiain mukusa araceni, nukai tia matiananai tatia putukioa, tia mara ucani tanuku pa’ici, pusutavʉrʉ na pa’ici tavini ramucu. musu’ʉvʉ cʉpʉngʉ katatamu ’inia. mesua, tia pa pokarikari parasingsing tamna kari. cucumeni ’una pa “tamutamua”, “cani tamua”, “tamu vina’ʉ”, “tamu pa’ici”. niaranai na “tamu” kavangvang. cucuru kanganiʉn sua makasia mungka.

聽到tamu一詞，會聯想到是呼喚祖父母，或與祖父母同輩分的長者。見到與祖父母同齡的長者不可直呼其名，要先冠上tamu的敬語。其他與tamu有關的，如tamu kakangca及tamu ’ʉnai。這些常出現在祭典使用語，不可輕慢。tamu vunai指百步蛇。相傳百步蛇曾經化為人形，與族人共同生活，彼此互有恩情。katatamu也源於tamu的詞彙，是一種儀式性的動作。其它還有cani tamua指同宗或同一個家族。tamu vina’ʉ小米之神。tamu pa’ici釀酒酵母等，都與tamu有關，是很重要的文化語言，很值得學習、善用、傳承。