朗聲四起

“tamu” kari isi. ’esi na Kanakanavu, paira ’urupacʉʉn. tumatimana kita marisusuna “tamu” misee. makacang kita pacʉpʉngʉ, ’esi marisusuna nguain tamna tamu. nukai ’esi marisusuna mamarang cucumeni. iikita tamna niurina. noo cumacʉ’ʉra kita katʉʉtʉa tamu tamna cenana cau ia, ka’anʉ kita tavara’ʉ munasʉ marisuusna marangʉ tamna nganai. tia masi’uru’uru “tamu” misee, marisusuna cu nguain tamna nganai.

’una pa cucumeni ’apusikarʉn sua kari “tamu”. makai “tamu kakangca” mataa “tamu ’ʉnai”. sua makai isi ia, ’una cu “kamisama” tamna ’imi. sua makasia kari ia, paira ’urupacʉʉn noo ’esi kaisisi. tia matangiri ’urupaca kari makasia. aka masima’ʉ maacaca.

“tamu vunai”. kari ’imi isi ia, vunai tamna ra’ani misee. ’una niaranai na miana kari makasi, miana sua tamu vunai ia, tuiisua cau tamna capai. arakukunu Kanakanavu cumacʉvʉrʉ. ’arupacʉvʉrʉ mamanu ’a’ai, pakarʉ’ʉ paruranʉ. iimua cucumeni vunai, ’apanapa “kurai” kisʉʉn. ’inmaamia tamu vunai, ka’anʉ kurai kisʉʉn. noo tiain marisusuna ia, tia masi’uru’uru “tamu” misee. cau Kanakanavu ’esiin taira matʉnʉsʉ tamu vunai. ’apaica niurina ka’anʉ parakicacʉ nguani. noo aracan curu na to’unaa cau. ’una mamarang ’apanapa mara sapi’i karu, ’apu’iarʉ mapuca na cucumeni to’unaa. pakariʉn kee makasi, “maraini kasua! suruvaiʉn cau to’unaa nesi. mukusaa kasu araceni mitʉvʉngʉ”.

聽到tamu，第一個會聯想到是呼喚祖父母，或與祖父母同輩分的長者，其他如tamu kakangca天神及tamu ’ʉnai地神。這些有神格化的意涵，常出現在祭典，使用時要慎重，稱呼百步蛇要加「tamu」表示敬語。

katatamu是一種儀式性的動作。傳統信仰需要善靈庇佑，將遠行或要從事重大工作前，會拿杯酒以食指沾上酒彈向周邊、說祝願話，向tamutamua祖靈或眾神祈福。其它cani tamua指同宗或同一個家族。tamu vina’ʉ小米之神。tamu pa’ici釀酒酵母等，都與tamu有關，是很重要的文化語言。