mangdey do kasa kawan do kapowan o ka pey vanwa da no tao do pongso. o ipey vanwa am, rarahen o among no rayon do ka vanwan sya, ta no abo o among do keymiminili am, mazikna o mangonot so among, no meyvanwa am toytoynen o kataotao kano pintek.
o makahaod a kano rarakeh am mangananao sira so akakanan so among no rayon.
no kapowan am. makaranes sira o alibangbang do Jimagaod. a makarala do peycyavanovanowana do pongso papowan do so ka peyvanwa da. a meyrayon a mangahahap do among no rayon.
o rayon am, neymakdeng na do kasakawan a ipangahahap no tao do pongso, neymakdeng na o among no rayon do icicirawat no tao, no rayon am, teyaro do jya o vazey no tao a meycyamadadayan, o rayon am teyaro jya o makanyow, apzatan o akakanan so among no rayan, ta beken a toda kamoamong sira, ori o ipeypepzat do rayon.
no maniring sira o rarakeh am, “ jikamo meypaltog, jikamo meytagzezeng do vanwa, jinyo amya o kanakan a meygesageseh do vanwa. jikamo manoo so pai. ”
o ipangnanao da no rarakeh no meyvanwa am, ipaziman da so mapeykeyked so among no rayon, ta o marahet a vazey no asa ka tao am, ikarahet no kapangapangahahap no asa ka pongso. ta o alibangbang am, among no Tao do to.
o icicirawat no tao do pongso am, ya tonazetazestes a yamavonas, ta da jiatenngi rana no kanakan kano malalavayo a tao a ipanci o ciriciring no tao. tana icicirawat no tao do pongso am, ya akman sang, ta da jiatenngi rana peyvazain, ta da sazapen rana o icicirawat no dehdeh, a ya meydehdehdeh.
o akman sang a ciriciring no tao kano icicirawat no tao am, jitavonasa, ta o ciricirng no tao kano icicirawat no tao am, ya teyapiya, ya teymakdeng. ori o ikowyat ta kamo a amvangon so ciricirng no tao kano icicirawat no tao do pongso.
每年舉行招飛魚祭,招喚飛魚來到自己的部落海域。耆老們會警告部落的人,不要成為追隨飛魚的人。藉著招飛魚祭,祝福自己平安、長命百歲。
招飛魚祭另一個意義是主祭漁團、耆老會教導禁忌、應遵守的規矩。
當大船舉行招飛魚祭後,就正式宣告飛魚季的展開。
飛魚季是一年當中最重要的漁獵季節,是文化核心,也是最忙碌的季節,禁忌較多、較嚴。
「不可射魚、不可在部落灘頭的海域捕撈底棲魚類、不允許孩童在部落灘頭亂丟石頭、不可夜間抓龍蝦」等。
耆老們的教導,是宣告飛魚不是個人獨享,不能因為犯禁忌,影響到所有族人的漁獲,飛魚是族人共享的天神的魚。
達悟族的傳統文化,逐漸消失,現代的小孩子和年輕人,不會說達悟語,也不去實行傳統文化、歲時祭儀,都在學習漢人的生活。
要保存達悟族的語言、文化,因為語言、文化非常重要,要全心全力去復振、傳承下去。