aicu a vaqu tja sinan pazangal aravac a Paiwanzuku, tasicuayan aza neka nu kikai a sikasengseng, azua maljenguaq a maljekuya a kinaicaviljan, avan na kalevelevan a malaing, kemasi tua temalem a patje kivaqu, masan lialiav aravac a pinukakudanan a palisi nua tja vuvu, mavan a kipasuqeljing tua Cemas sa nasekanavalj a kinaicaviljan a tjalja sinan pazangal sakamaya.

nu pacun itjen tucu a zidai, liav anga sauzayan katua kikai a sika sengseng tua quma, sa maqeljing anga itjen aravac tua tja saliman i vavua, ljakua azua akasicuayanan a sikudan, maqulip anga, azua tjaucikecikel nia vuvu nekanga, tja drinaudrav anga, maqulip anga.

pai tucu a qadav, ari vaiki a kicaquani tua patjara kakudan nua kivaqu, ulja tjen a kemeljang tua sinan pacugan katua tatuluan nia vuvu, tuki anema zua tja kinemenemen a sikudan. kumalji tua kemikai anga itjen tucu a murisengsengan, aicu a kakudan nua kivaqu nakuya masi siqunu, tja caucauin a cemepis sakamaya.

saka pasusangas tua sema kavuavuan itjen, qivu a ramaljemaljeng a mayatucu, pai tjaulau a su siqunu, nakuya pi kinacavacavan, avan a semiqunu sun a ki vaqu, aya itjen a temulu, aza sipakanakuya, aza avan nu celalaqen itjen nu qemudjalj aya patalevan

aicu a masanitalj, nu tjemingtjing itjen tua tja kinivaqu, izua tja pinukaiyan a pinaiwanan, azua tja kinivaqu nu takaviqan anga, taveljiyut aya itjen a qivu, nu tjelu a taveljiyut sa maqati anga tja vengetjen, mana talekelekan aya itjen, aza sikaitazua ayatua neka nu tjingtjing tasicuayan, ulja madjulu a semupu tua kinivaqu, sa keljang tu makudakuda a kinivaqu tua kinaicaviljan niamadju, mana sikaizua nua namaitucu a sisupuan.

azua tja kinivaqu, tja drasin a papetad, sa tja saqetji a pasa ubav. aicu a vaqu inika amin a namasan pazangal a lami, ljemita tu cavilj azua tja masalut, mana maleva tua tja kinivaqu a palisiyan. sa tasicuayan azua manguaqan a puanema cekeljanga, panema ta mavan azua supu na kinavaqu a pakasizua tua timazua cekaljan a napuanema aya. nanguaq angat sikudan nua tja vuvu, nakuya dremaudrav tua tulu niamadju ayaken a qivu tjanuitjen a mapuljat.

小米是排灣族最受重視的作物之一，早期因缺乏生產技術與工具，一年收成好壞，全靠大自然安排，所以小米從播種到收藏之祭祀、禁忌多又複雜，主要祈求祖靈保佑風調雨順。

現代科技雖然幫助農民產量增多，但許多古老的方法及說法也隨之消失。

今天來學些採小米時必須注意的事，即便現代科技方便，採小米還是禁用刀具。進入小米園之前，老人家會請你把刀子放下，不能帶在身邊，以防下雨時被雷劈。

另外，小米數量單位（度量衡），也有專用的族語說法。採收到一個手握把的量時，稱為（一把)，三個一把，綁成一捆，以方便計算全部落當年採收的小米數量。採收完的小米都要進行曬乾或送進小米倉貯藏。

小米是我們排灣族神聖的主要作物，每年進行的收穫祭也都是在於慶祝小米的豐收。同時各家族富裕與否，也常以論把來看小米採收的多寡。