namahiza namin ku tademaw namitanengay tu adada ku ngipen. adada ku ngipen caay kanamuh ku tademaw tu mahiniay a kawaw, uzuma misacepicepit talengteng malebawa adada aca ku sapikemkem, tadacaay kadungdung anu pihaceng amasulalisan! izaw ku musakamuay a tademaw, adada ku ngipen caay ku imelang sa. nika adada satu u sikabelec nu tademaw!

manguhed a sibuhang ku hekalay nu ngipen a salumeni’ antul ku laway atu hanhan nu tademaw, mahiniay a buhang ningitngitan nu cilekay caay kaazih nu mata. mahiniay a cilekay mukan tu maliwanay i lawayay atu i ngipenay a tingas, mangaleb u sicedamay a piyang asuay a nanum u kanamuhan nu heni mukan, sandeb ayaw nu bi’ kanca misulac tu ngipen amana tu pukan tu canacana. satu, u sakapahay amipulu’ tu acayay kanguhed ku ngipen hawsa adidien ku pikan tu sicedamay a kakaen.

anu matingas nu kakanan a sitingas ku ngipeng, itiza a sicilekay tu. satu ya cilekay alalid sa mabuwah balaki tiza. ngipen a yadah satu ku mangitngitay. sisa sakacaay kanguhed, sakapahen ku pisulac mamin mukan kasenun han miluwalu’ sadimelen ku ngipen, hamin han misulac ku nikanan a tingas. misulac tu ngipen kanca iza saca ku culuk, a caay kalasit ku zuma nu cayay kasulac, sasulac a banuh tada atekak tada ahemi’ caay yamin kakapah a maduka ku ngipen.

u ngipen sapikemkem tu kakanan. u sakahenulan u sakakapah sakatanektek nu uzip. mahiza u balakiay tu a babalaki mapelu’ mangitu’ nayi’ tu ku ngipen. caay tu katineng maliyuh tu mukemkem tu kakanan, a nayay tu ku icelang mihelup tu asu’ay.

anu matineng manguhed ku ngipen amana pihemhem tu adada, kanca kasenun han tayza paising. mingaay atu midipud tu ngipen nu mita. amipulu’ acaay kanguhed ku ngipen. izaw tu ku pinaay sakikapah tu ngipen, patinaku amana sayadahen ku pikan tu piyang, namamin mukan kapisulac tu ngipen, minanam tu kapahay pisulac a tanektek ku ngipen. paytulu a bulad pakutayen tu baluhay a sasulac, payenem a bulad tayza i padekuan mikingsa tu ngipen, cacay a demiadan amana kinapina kayadah ku nipikan. ita u babalaki katineng pasubana’ au ita ku pananamay mala u aazihen nu wawa.

大多人都曾有牙齒痛的經驗，這是讓人不愉快的事情。有時候會不斷的抽痛、紅腫，無法咬東西，嚴重的話還會忽冷忽熱。牙齒痛令人難受！有人說，牙齒痛不是病，但是痛起來要人命！

蛀牙使牙齒表面上產生坑洞，這些坑洞是眼睛看不見的細菌侵蝕造成的。這些細菌吃留在嘴裡的食物殘渣，尤其最愛甜食。因此，少吃甜的食物是防止蛀牙的好方法之一。

如果牙齒沾上食物殘渣，會產生細菌，而且細菌會不斷地繁殖生長，侵蝕更多的牙齒。所以要好好地刷牙，把食物殘渣完全清除。刷牙有一定的順序，牙刷的刷毛太硬或太軟會對牙齒造成傷害。

如果蛀牙一定要去看牙醫，治療與保護我們的牙齒。要防止蛀牙，有幾個方法，例如：儘量不要吃太多的糖、吃完東西後刷牙、學習好的刷牙方法、每三個月更換新的牙刷、每六個月到診所檢查牙齒、一天之中進食的次數不要太多。