Ano tapalen kona tahaf no kakarayan, o kinairaan no pina’orip ko tokos ato riyar. Ya kalomahad no kilakilang i tokos, mata’elif to ko pinapi:na a molefot no mihecaan. O pina’orip no riyar, masamolefot ko mihecaan nangra. O paka’araway a tamdaw i, masapa ko faloco’ nangra to kalomahad nona pina’orip.

O tokos hananay, mahecad o wina a mipa’orip to maamaanan a kalo’orip, painien no ningra cangra to nga’ayay kaitiraan a malengaw, o sanga’ayay haca ko nipatalaan ningra i cangraan to sakilengaw a lomahad. Roma sato, o sanga’ayay haca sakalalicay ko tokos, mafana’ cingra pakanga’anga’ay to kalocafacafay no pina’orip ato pinalengaw, cowa pisateked, cowa kala’afa’afas to sera cangra i tokotokosan. Nanay mahecad ko olah ita to tokos, ano cowaco:wa kadofah ko kinaira ita i, ka padamaen to ita ko marorayay a tamdaw, hinomen to ita ko mararomay a tamdaw, pakafana’en cangra to cowa ka sacecay sa masapakoyoc ko tireng nangra itini tona tahaf no kakarayan.

Ano pakowina han a mitapal ko tokos i, o wama ko tatodong no riyar, o tapelik ko sapanengneng ningra i titaanan to sakowan ningra, o tapelik ko sapahapinang ningra to sida’it ningra i titaanan. Ano cowaco’ sa ko tapelik a mitapesi’ i, o pasifana’ay kitaanan, o ngiha’ ningra to ma’edesay a pasowal to tatiihay ko riyar anini sa. Ano saterep sa ko tapelik i, o sida’it nira i titaanan a pakafana’ korira, manga’ayay to talariyar minengneng to kadofahay a pina’orip sa. Cowa kahecad to tokos ko riyar a misateked to olah i titaanan. Kaorira, pakafana’en ningra kita to pitapal to faloco’ no tamdaw. Ano maketer ko cima a tamdaw i, aka piliclic to nikaketer nira, talaen ho ko kafasaw no keter ningra, masaysay to ko faloco’ ningra nga, itiya a malicay, mihinom to faloco’ ningra, nga’ matama ko pipaini ita to olah ita i cingraan.

O tokos ato riyar, mahecad to wina ato wama ita, pakafana’en nangra kita to masamaamaanay a demak, kafahekaan, makapahay nona hekal. Ano saromaen ita ko pihapinang to tokos ato riyar i, o roma ko nikasimsiman ita to demak, ma’araw haca ita ko tadamaan nangra. Ano marawraw ko faloco’ ita i, katayra i riyar anca talatokos nga, mahepol ko roray a masaysay ko faloco’.

山與海，是蘊含生命的地方。山裡的樹經過幾千年的生長，而海裡的生物，也有好幾千年的生命。

山像母親，養育許多生命，山給予最好的生長空間、營養，也是最好的溝通者，使許多生命和諧相處。

他們不分彼此、不爭土地。但願我們像山一樣有無私的愛，雖然，我們沒有豐富資源，但可以發揮愛心，幫助困苦、安慰難過的人，讓他們不孤獨。

如果山是母親，那麼海就是父親，海浪湧上是要我們知道海不安全，而海浪平靜則是讓我們看看豐富的生物。海讓我們懂得了解一個人的心情，當別人生氣時，不要一味地問他為什麼生氣，而是要等他心平氣和，再好好地聊，這樣我們就能正確表達出我們的愛。

山與海像我們的雙親，教我們不同的事，也告訴我們大自然的美妙與美麗。如果我們以不同的角度去看山、看海，我們可以領悟到不同的道理，也能看見世界的神祕，看一下山和海，心情就會好。