朗聲四起
i Matreli a 1886 ’ami pinialrak i Hokkēng (福建), a 1890 ’ami mu, muvasuk a salaw ma’izang a patengetengzan kazu kantu kazekalran. matratrepu nantu niruma’enan zi, i temamataw i Siwraysē (朱來盛) tu pilralrangaw a pata ’ami ziya i Matreli, ’emaremeng melavat kana lrevek zuwa i Taiwan kani Pinuyumayan na zekalr. kazuwa’ami i Siwraysē mi’azin i kazu kana zekalr mukuwa musavaka kani Tuwana zi mutupinuyumayan lra. ini na makiteng ziyan na alrak tu pungadanay za tinarapinuyumayan kani “ Matreli ” , kana mingkok lra mingadan lra kani 馬智禮.
i likuzan lra temakesi kantu takesiyan kana Dipung, meretra’ mu, kazu kana kinsas kipanadam za lriketri za takesiyan kana kinsas. tu pauwayaw i Dilradilrang (關山) kana hasisiyo demikes za lremak. i Matreli nintaw sayhuwan i tranguru’ zi sayhu venavati zatu ngai za Dipung, Payrang, Pinuyumayan, Bunun, mau na maramitrangurunguru’.
a pamatrang lra na Dipung kani Valangaw mu, mau i Matreli na menana’u kana pudadalan kana mi’asevan zi na murawan zuwa i Taiwan na trau.
makavetra’an misama’ za pata tu ’ami, mi’azin kani Saninay tu vulavulayan kana ayawan i Mulivelivek. kana 1915 ’ami penauwa makavetra’an misama’ za walu tu ’ami, tu putuayawanaw i Mulivelivek, venulas kantu inusavakan na temama na ayawan, zi meretra’ kana kinsas, pakasa lra kana lremak na Pinuyumayan mutuayawna.
pakangaway za makanemen ’ami kana “zuwa zuwa walu na lremak” (228事件) kituluz i Matreli za seratr za liya’elawan kana ayawanan zi na zuwaleman pinitrawan na lutiya. tu pilralarangaw mukuwa kana zenan i Mulivelivevk i likuzan, zi ’azi lra muvasuk a pudadamuk na lremak. likuzan lra mu, taw padaulranay ni Siyokaysiki (蔣介石) kirepana’u, ma’izang nanu ipuwalrang kana hitay kema zi tu pakasaharay.
nantu ikatratrau ni Matreli salaw maulep kaziyu i Hokkēng, kurelrang kani temamataw muasalr zuwa i Taiwan mututrau i Pinuyumayan, mutuayawan. tu pareka’inavayaw na Bunun zi na Pinnuyumayan. kana 1966 ’ami i Matreli kemipiya kanantu kawang i punapunan.
1890年，福建沿海的朱家莊爆發大屠殺，領袖朱來盛帶4歲稚子逃到卑南部落。兩年後，朱來盛與卑南部落女子結婚成為卑南族，也為孩子取卑南語名字Matreli，之後則名為馬智禮。
馬智禮進入卑南社的學校受教育，畢業後接受警察的短期訓練，具語言天分，會說閩南語、日語、卑南語、布農語等多種語言，擔任通譯的工作，日人開發台東時馬智禮承攬鐵路及移民村工程，也養牛置產，累積不少財富。
228事件時，馬智禮接受政府命令，將台東縣政府官員及其眷屬與在台東的外省人後撤到初鹿後山的紅葉村，避免流血事件發生，事後受到蔣中正總統接見並給予獎賞。
1966年10月20日，馬智禮走完他的一生。