朗聲四起

O nano niharatengan anca o nisafaloco’an no tamdaw ko sakaira no makesemay ato lipahakay hananay, o miketonan no mita malolalan no tatayalen ato malopinangan to sakinotamdawan, ona sakareko no harateng i o nano sifana’ no ina ato mama koni. roma i, nano talihocan no kakaemangan ho a ma’orip, o katadamaan no loma’ i siyakay, o taneng a mitilid ato pisawidawidang, maemin malasakacipinang no tamdaw konini, orasaka ano palalecad han kona tatosa a pinangan, wata ko kasasiroma nangra.

Tinako ca kafangcal ko misekingan no tatosaay mitiliday:

O makesemay mitiliday: Ano samaanen no mako a misa’icel ca kafangcal ko misekingan, nawhan caka citaneng kako.

O lipahakay mitiliday: Ano misa’icel paliyaw miseking caay kanca fangcalto, o nikaca to pihalaka sa misaharateng.

Saka tosa : O mitatalaay to ‘orad no kacanglahan a malingaday 

O makesemay a malingaday: Mama’oradto, mapohed ko lamit no pinaloma, mala sakaawa ko kinayra sa.

Olipahakay a malingaday: Mapananom to ko pinaloma, maemin to lomengaw ko pinaloma sa.

Nika o matiniay a harateng, caayay ko mamafalic caay ka saan, ano makahi ko faloco’ a mifalic, hakitinien i fangcalay ko piharateng to maamaan a demakan, ano haenen i, malasakalipahak ko pinangan no faloco’ iso, matiniay ko pinangan malasaka ’aloman ko widawidang ato malasakalemed, sacafayen ko matiniay ko harateng a tamdaw malasakaci’icel ato sakamo’ecel no harateng, ira to ko matiniay a pinagan iso malasaka adihay ko tatayalen. Ira ko sowal no cifenekay a sowal, “ Mafalic no nisafaloco’an iso ko niharatengan iso, mafalic no niharatengan iso ko pinangan iso, ” sanay a sowal, orasaka ano mangalay a mifalic to sakafangcal a ma’orip, , ketonen a misarocor ko nisafaloco’an.

Orasaka, kamo o tala’ayaway ho a kapah, aka ka rarima salipahaken ko faloco’, aka kapidah sa fa’ina’inayen misi’ayaw ko niharatengan. Ano matini ko harateng, malasakanga’ay no tireng sapa’icel to widang ato cimacima a tamdaw, nanay maemin o caay ka kesem , o lipahakay  a tamdaw kita.

悲觀與樂觀是種思維，受父母、生活環境、家庭社會地位、教育影響。成績不佳，悲觀的人認為怎麼努力也沒用。樂觀的人只要努力就會考好。面對春雨，悲觀的農夫認為收成會受影響。樂觀的農夫則認為農作物得以澆灌。面對荒地，悲觀的工人只能用來修建墳場。樂觀的工人則想要種滿綠樹花草，供人休憩。

願意改變思維，凡事朝正面思考，自已樂觀也帶給人正向的觀念。要當現代的原住民青年，要成為樂觀積極、正面思考的人。