knxan ta ga wiwan utux ’ruyux na tu’iy. ima thuyay gmleng p’aras tu’iy su ga, siki nble’un su nanak lmngalung.

trang la’i ta hazi na ga, yaba yaya ku gmleng maras ita. kyalun ta naha maha hani ga blay, hasa ga ya’ih, siki pinbaga su. sikila, kyan utux pinspngan na kay. minxaliy, kyalun ni yaya kagang ku la’i nya maha, inlay hazi hmakay, huwa ka mtetuki ku hinkayan su? smyuk ku la’i kagang maha niya kung gmluw sku hinkayan suru su ay. aw ba sa nisan ta myanux ga kay nku yaba yaya ru pinhkngyan naha ku niya gmleng maras ita,

t’aring ta musa miru pkba’an biru lga, pcba biru ku gmleng maras ita la. cba’an ta nya son nanu mkbaga kwara ku kinba’an na nenanu, kyalun ta naha uzi maha hani ga blay, hasa ga mtuki hazi, siki pin_gba’un su hazi. ana ga musa pyux ku ini ptna na pcba biru mwah pcba ita, kyaruma ga kyala yanga msa’ang, ana ga kahun inlungan nya balay mwah pcba ita. kyaruma pcba biru ga ini ksa’ang, ana su ini tmsu’iy ku biru ga ’si psya, ini ta nya ’hliy klokah miru. asa ga bliy balay smi inlungan sku ita ki.

tehuk sku mpuw tugan kayan ta lga, rerawin ta ku pyang mwah llingay ta. nki mwah gmleng maras ita uzi. s’asa ga ’siga niya mrkyas sa sobih p’tmalung p’knerin uzi ku hi ta, pyanga sa ini ta hazi pungiy ku yaba yaya, ru pcba biru hiya la. yaku mtna kayan ta ku syun ta balay inlungan. sikila kayan hani ku muri pyang siki pin_gba’un ta. blay ku rerawin ta ga psi ta gluw laha, n_gyut n_gyut blay uzi. mtuki ru ya’ih hazi ku rerawin ta lga, laha phuluy ita musa sa mtetuki na tu’iy la.

kmnayan utux ka pyang pyux kinba’an nya thoki. lalu nya ga Soromon. kmayan maha, “nble’iy mlahang inlungan su, hnasiy kklahang su ana nenanu, huwa son ga, kwara knxan su musa mkahun sku inlungan su phtuw.”balay utux kay hani. kyan uzi ku kay na sehu maha, “blay inlungan ru pintyaw su ga, ana ini tehuk ku oyat na ga, wayan mshri ku ya’ih la, ya’ih ku kay ru inlungan su lga, ana ini tehuk ku pinhaw na ga, wayan mshri ku oyat la.”

nanu ye’asa, pkayan ta utux kay, ini ga ptyaw ta sa yeyuwaw ga, siki pungan ta nanak hngayang na inlungan ta. niya gmluw sku gaga ru musa smnlay kwara s’uli ga, ana ta skayan ru halan mtyaw, nanak ku ya’ih na kay ru musa hmiri inlungan na s’uli ga, laxay ta balay phtgiy ana utux kay kahun ng’uwa ta.

一生像條漫漫長路，誰能引領我們一生，好好思考。

還是小小孩，父母是引領者。「這是對，那是錯，要小心。」有個寓言，螃蟹媽媽告訴小螃蟹要好好走，怎麼橫著走？小螃蟹：「我是跟在你後面走」。我們剛到世上，父母的話、行為引領我們。」

進入學校，老師成了引領者。教導我們各類知識，要小心分辨。會遇到許多老師教你。有的很快責備你，但他打從心底希望你好。有的可能常掛笑容，就算功課未完，也不勉強你鼓舞你做完，卻不把你放心上。

十三歲時，同儕朋友會圍在身邊、引領你。我們的生理似乎將成為男性、女性，不再願意聽父母、老師的意見。要謹慎小心，朋友好的，我們也會變成越來越好的人。朋友偏頗，我們也會被拉到歪曲的路上。

所羅門王：「要保守你心，勝過保守一切，因為，一生的果效是由心發出」俗諺:「你的話、行為是善良的，雖然，福氣未到，惡已遠離；你的話、行為不好的，雖然，處罰未到，善的福氣已遠離。」

說話、做事，應先聽聽心中的聲音。若是遵循規範，對公眾有益，我們可說並且去行；只有惡語，傷害他人的心，我們一句也不要說出口。