a awatr mu uniyan ta nana’uwa za sinbun zi tilibi ’azita maruwa pakangaway malrazan za wari kuwakuda nu idran, ’a’udar nay! izizazuwa na valriw nay! ta temuwamuwan mu ulra tu pinikalrangan zi malradran mena’u kana wari, mena’u i lingatr nu kemukuda tu valray mu vavalriw mukuwakuda na wari kema.

kalru ku i valrang mu ulra a sayawari muwalusu na kadaw mu, muvalris na lingatr zemiyamiyar zi venali za vi’as na vali, marengay kema i mulri na ma’inayan “ulra a valriw ’uwalilra kema, nu mena’u ta kana lingatr nu ulra i itras tu valray zemiyamiyar mu adawir ziya na valriw, nu ulra i lusu tu valray zemiyamiyar mu ulra ’uwalilra na valriw. nu muvalris na lingatr zemiyamiyar pakurelran za kemalraya’”.

’aremay mu kemalraya’ na wari salraw vi’as na vali, kemawa za langlangaw ta za apuy. nu kemalraya’ mu na sinaleman na emanziya mu tu isi (vuwa’) zi tu vilra’ mu navinaliyan ziya mu ma’aire kemuwan za vinati’an za apuy.

ulra ’uwalilra a valiw kema i namalri, marepakirev na vali zi pakunamun padran za kawi tatuker za ruma’, melrak za vanin teme’te’ kana lrataw, nu kemazu mu nu ruwa na valiw mu ’azi mulrivas na ruma’ zi na lrataw. nu venalriw mu pakirev a vali zi paatrev a ’udar, i renan mu mu’elra na renan na, kawi i renan kurelran za mu’elra mulra’ur kana ’enay i ’inayan. nu venavalriw mu kazu ta isavak kana ruma’ ’azi ta muwapana i ruma’. nu valriwan mu na sinalreman tu pispisaw lranakaw tu vilra’ zi tu isi(vuwa’) , tu isi(vuwa’)mu muterlra’ i drare’, sali’si’ nu menau’ ta nanta ulepan semarem. nu valriwan mu uniya ta za sama’ melrak za sinalrem, kakauzan a valriwan.

ulra na variyuwa na paaterv ’udar na ’imin’in. ulra ta pinipadrangan nu zuwa na melralrivas na wari mu ’azi ta malra’alrav, ’azi ta maulrer kimianger. i punapuna harem mu muvalivalis lra na wariyan marekasaazu na parekuwaatenan zi maruwaya ta semime’ kasahalraw ta kinikaruwan ini na daredare’an mareka’inava ya ta.

以前沒有報紙與電視，可以先知道氣候的變化，長輩憑著經驗觀察是否有颱風、大雨。如何看天氣的變化，由天空的顏色就可窺知一二。

有一天太陽西下，天空變成紅色，爺爺看著天空說有颱風要來！看天空的顏色若高掛在天空上，颱風不會進來，若天空的顏色若接近海平面颱風會進來，而颱風來前焚風會伴隨而至。

一會兒，焚風吹來，吹的是熱的風，有如被火烤的感覺，焚風時，植物與水果的果實，表面如被火烤，呈現焦黃現象。

現在科技發達，有很多選擇知道氣候變化，可以事先做好防災的工作，減少損失。現在的天災有颱風、豪雨、地震，若做好防災準備，災害來時，不會驚慌失措。氣候多變，要珍惜我們住的這塊土地，讓生活得更好。