a awatr mu uniyan ta nana’uwan za sinbun zi tilibi ’azita maruwa pakangaway malrazan za wari kuwakuda nu idan, ’a’udar nay! izizazuwa na valriw nay! ta temuwamuwan mu ulra tu pinikalrangan zi malrazran mena’u kana wari, mena’u i lingatr nu kemukuda tu valray mu vavalriw mukuwakuda na wari kema.
karu ku i valrang mu ulra a sayawari muwalusu na kadaw mu, muvalris na lingatr zemiyamiyar zi venali za vi’as na vali, marengay kema i mulri na ma’inayan “ulra a valriw ’uwalilra kema’’, nu mena’u ta kana lingatr nu ulra i itras tu valray zemiyamiyar mu adawir ziya na valriw, nu ulra i lusu tu valray zemiyamiyar mu ulra ’uwalilra na valriw. nu muvalris na lingatr zemiyamiyar pakurelran za kemalraya’.
’aremay mu kemalraya’ na wari salraw vi’as na vali, kemawa za langlangaw ta za apuy. nu kemalraya’ mu na sinaleman na emanziya mu tu isi (vuwa’) zi tu vilra’ mu navinaliyan ziya mu ma’aire kemuwan za vinati’an za apuy.
ulra ’uwalilra a valiw kema i namalri, marepakirev na vali zi pakunamun padran za kawi tatuker za ruma’, melrak za vanin teme’te’ kana lrataw, nu kemazu mu nu ruwa na valiw mu ’azi mulrivas na ruma’ zi na lrataw. nu venalriw mu pakirev a vali zi paatrev a ’udar, i renan mu mu’elra na renan na kawi, i renan kurelran za mu’elra mulra’ur kana ’enay i ’inayan. nu venavalriw mu kazu ta i savak kana ruma’ ’azi ta muwapana i ruma’. nu valriwan mu na sinalreman tu pispisaw lranakaw tu vilra’ zi tu isi(vuwa’) , tu isi(vuwa’)mu muterlra’ i drare’, sali’si’ nu menau’ ta nanta ulepan semarem. nu valriwan mu uniya ta za sama’ melrak za sinalrem, kakauzan a valriwan.
ulra na variyuwa na paaterv ’udar na ’imin’in. ulra ta pinipadrangan nu zuwa na melralrivas na wari mu ’azi ta malra’alrav, ’azi ta maulrep kimianger. i punapuna harem mu muvalivalis lra na wariyan marekasaazu na parekuwaatenan zi maruwaya ta semime’ kasahalraw ta kinikaruwan ini na daredare’an mareka’inava ya ta.
以前沒有報紙與電視,無法知道氣候變化,長輩憑經驗觀察氣候變化可窺知。爺爺說天空的顏色高掛天上,颱風不會來,天空顏色接近海平面,颱風會侵襲。焚風吹來熱風,如火烤的感覺,植物的果實表面呈現焦黃現象。焚風後,颳起颱風,防颱。颱風會帶來狂風暴雨,沖刷成土石流。颱風作物摧毀,很可怕。
科技發達,可透過新聞知道氣候變化,事先做好防災,減少損失。做好防災準備,不會驚慌失措。要珍惜我們住的這塊土地,生活會更好。