朗聲四起

kiya cku’ raya’ ru siyagsiyag nku’ ragiyax na’ Congyangsanmai nku’ Taiwan ku’ Itaal. maki cku’ ibabawiq ka ragragiyax ku’ kakian nku’ Itaal kahabag. yani ku’ pakusaying cu’ rahuwal nku’ Yencumincu nku’ Taiwan.

tiku minkahul na’ Itaal ga, usaying ku’ kakaal. inha’ ga mabuka’ ku’ lalapak ka batunux ru Papak Waqa’. kiya ku’ maglug ka qutux cu’

glugglug. kiya ku’ kinbalaiq na’ gaga’ ru tatabun. kiya ku’ balaiq na’ sumnawawun ru kaikai’ na’ nanabakis cu’ cunga’.

gaga’ na’ Itaal ga, yani ku’ sinbil ka pinsibaq na’ nanabakis, tiku kahabag ku’ waw na’ Itaal ga asiki gumlug cku’ gaga’ ka hani. yani uwiy  ku’ pinkalan na’ tinqalangan kahabag. lumuhing ku’ kinabahan naha’. papakitalan naha’ cku’ cuquliq ku’ manananaq nku’ gaga’ na’ Itaal.

tinqalangan na’ Itaal ga, yani ku’ baq ’i’ qumaluwap ini ga baq ’i’ malahang cku’ imuwaag naha’ ku’ mamaliku. kanayril na’ ’i’ hiya’ ga asiki baq ’i’ tuminun ru mami’ing cu’ imuwaag la ga yani balaiq ’i’ patasan cku’ raqinas naha’ la. pintasan ku’ raqinas na’ mamaliku ru kakanayril la ga yani cubalay san na’ nanabakia maha’ kinbalaiq cubalay ku’ tatarahuwalun ru sipturahuwalun naha’ uwiy. babaw niya’ muwah la ku’ Gipun ru siqhut naha’ la ku’ patasan cku’ raqinas ka waw la. kaal cu’ sawni la ga ukas ku’ patasan cku’ raqinas na’ nanabakis na’ Itaal la.ini patasi ku’ raqinas na’ mamaliku ru kakanayril ga pasyiaqan ru papagiyayun naha’ i’ tinqalangan. tayhuk ku’ Gipun la ru siqhut niya’ ku’ matas cku’ raqinas la. 

Taian ga. yani ku’ luliyung na’ Paynux ku’ payux cubalay qalapaw. qalapaw ka hani ga yani cubalay ku’ sinbil na’ nanabakis ka aruwa’. waw niya’ ga musa’ ’i’ malahang ku’ tinqalangan na’ Itaal. gabiyan ga masayusayu’ ku’ mamaliku ’i’ qumbuwang ’i’ malahang cu’ tinqalangan.  wagan cku’ capaang na’ balaiq ’i’ a’angayan nku’ tinqalangan ku’ qalapaw. balaiq ’i’ pasikaruan nku’ mamaliku ki’ mukurakis. balaiq uwiy ’i’ maquws, maskakaru ru kakian. muwah ku’ Gipun la ru siqhut niya’ la. ani muwah’i’ tumuwang ku’ gaga’ na’ siputu’ ga asiki ini ungi’ ’i’ lumuhing ku’ qalapaw na’ Itaal. yani patagcubalay na’ gaga’ na’ imuwaag na’ Itaal.

kiya ku’ kumaal cu’ kai’ na’ matu’uwal, squliq, c’uli’ ru siputu’. ani ini packa’ ku’ kai’ ga mararag naha’ makibaq kahabag. yani ’i’ pasibaqan naha’ ku’ ululaqi’ naha’ maha’, kiya ku’ kinbalaiq na’ tunux na’ nanabakis cku’ kai’ ka hani. yani uwiy ’i’ ma’usa’ ta’ makibaq cku’ nabakis ta’ ka aruwa’.

泰雅族分佈在北部中央山脈兩側，居住地的高山相當多，為台灣原住民族的第二大族。

泰安鄉的泰雅族的起源有兩種說法，巨石裂岩和大霸尖山，有社會組織，有優良的文化特質，有絕美的祭典、宗教信仰和神話傳說。

泰雅族的gaga信仰是祖先的遺訓，是一切行事為人的標準，更是部落間共同依據的規範，口耳相傳呈現在泰雅文化。

泰雅部落中會打獵、顧家的男子以及精於編織和處理家務的婦女，才能接受紋面的儀式，一旦接受紋面就會受到耆老及部落賜於較高的身分地位及受到敬重。

泰安鄉南三村素有「高腳屋最多的鄉鎮」稱號。望樓是泰雅傳統建築，具戰略功能，夜間由青壯年輪值擔任警戒，後期移至部落中眺望良好的地點，成為類似青年會機能的建築，青年男女相約其中，唱歌歡樂、聊天等。歷經外來文化衝擊，望樓重獲新生，成為泰雅族重要的建築文化特色。

泰安的語言有matu’uwal、squliq、c’uli’和客家語，大家相互學習，教導孩子學習自己的語言，因為是祖先智慧的所在，也是學習祖先智慧的媒介。