朗聲四起

Uka ta kesun sapah pyasan ka ita Seediq cbeyo han, wano nanaq ttgesa tnsapah, ttgesa tnaalang. Saya de niqan ka sapah ppyasan kesun yoaryen, kwosyaw, kwocong, kawcong, tase ma yencyoso, pyasan qmquri knkela ka kana nii. So kenu ka ttgesa cbeyo ha?

Ttgesa ta laqi rabu ita Seediq we, ini psaanak so laqi mqedil ma laqi rseno, srabu ka laqi hayan we, kcugun daha ini kmnunuh ma mnarux laqi rabu ka tama bubu daha ciida, ado ka mlutuc naqah dnkilan daha de so nii. Gaya ta ita Seediq we, ga hniyan bgihur ka hei daha so nii mesa, kika saanun daha psapuh seediq msapah denu, ririh so mosa pqduriq bgihur ga sdooyan hei laqi rabu, eyux daha psbeyax mnunuh laqi rabu, asi ka mGaya bbale wa!

Dehuk so riso ma weewa hari de “ pshlmadal ” ka dmqedil ma drseno di, ini psdaling ma ini sriyung pprengo ka dweewa daka driso denu, prading slluhe ooda quri kkuudus daah bobo di. So ka driso de mosa tuumal lmaqi, mosa lmiqu, kmbgurah neepah, pheyu sapah ma pbehing neepah. Dmqedil we tuumal dmayo qqpahun sapah, phuma uuqun ma slluhe tminun. Mkela oda ka driso ma dmqedil de kika ptassan patis ka dqeras daha di, ririh so psramal ssaan daha smrai di.

Bobo mnsterung ka weewa ma riso de, kiya ka mseediq bale di. Mtuting laqi ma dmanga laqi de, kika tnyanan mesa “ tama ma bubu ” di. Dehuk mrimal, mmteru kmxalan knkawas daah de, tnyanan mesa “ bubu rudan ma tama rudan ” di, niqan ta Gaya malu riyung “ psparu ba qmita rdrudan ” ka ita kesun Seediq nii.

Peeyah ciida de, smnegul tama uxe kiya de smnegul ririh so tama na driso ka lqlaqi rseno. Dlaqi mqedil de, smnegul bubu uxe kiya de smnegul ririh so bubu na dweewa, tgsaun daha quri Gaya so kkdakal alang ka lqlaqi, so ka kndusan bsaniq, msdadal, msdangi ma kana ka knkela skuudus bobo dheran. Pskila huwa kesun moda Gaya kkdakal ta Seediq, mqaras tuumal moda ddaun quri dualang Seediq. Kiya ma, egu nanaq ka knkela de maha malu ba knuudus daah bobo na, kndudul mrana ka lqlaqi na laqi duri di. Kiya ma, psramal ta psbleyaq kndusan ta hiti de  “ ttgesa ” ka pusu ba, asi ka “ ttgesa ” kiya ka ptduwa ta mangal snlhayan ta.

從前沒有所謂的「學校」，只有家族教育、部落(社會)教育。族人在嬰兒期時，最擔心的是嬰孩拒吸奶與生病，易使嬰兒身體虛弱。族人認為這是utux在作祟，為驅惡(utux)避免傷害嬰孩，必遵守gaya賜予的禁忌。

七、八歲時會被教導兩性的差異且要相互尊重。由母親負起養育的責任。

直至青年期男女才相互忌諱（psrhrmadan），並開始學習生活技能，男子參與出草、狩獵隊伍、及開墾、建屋，女子參與家事、農耕、及紡織工作。男子學會出草、狩獵戰事後即接受紋面的榮耀；而女子學會紡織技術後，始接受紋面，方進入待嫁期。

男女結婚後，進入了成年期。俟兒女結婚有子，始被稱Tama、Bubu。五、六十歲時，被稱為Baki、Pai，老人們普遍受到族人的尊崇。

自此，男孩跟隨父親或男性長輩一同生活；女孩則與母親或女性長輩一同生活，直至進入成年期。此一時期，施予小孩社會規範（gaya），如生活的禁忌、社會倫理等的智識與技能，以適應族群的各項活動，並維持族群間的生存，就得需要「教育」才能完成。