ko na karwan o pongso namen, a ka no ka vavahey namen, ka ni am aka ni ina a ka da wari, ta ko na mangey meyvatvatek do ilaod. ko masarey, ta ko manakem o ko kapeylingalingey do ilaod. ko ikalow am, kaji ko maka apan so kararey ko, ta sira mateteneng a ya meyvilang o dehdeh do malaod am no ko manakenakem mowyat ko a macinanao, ta o ciring na jiaken ni ama ka ni ina am, “ji ka tongowakowan a meyvilang ta ipacipanownowji mo. pakamizingen mo inanao da jinio no sinsi nio, no mian so ji mo a tenngi, ipanci mo do mateteneng a kararey mo.” o ciriring da jiaken da ama ka ni ina am ko tomangozai. ya ko tomeypakatkaci no ya katenngan.
ori ney ka teyapia no ya mowyat a macinana o. ta ya neypeyparo no ya katenngan. a yavilangan a vakong. no namen rana meysiking a meyvatevatek, ko na ji alawan ko ka ji makatenngan jia, ta ya ko na nipeykakasa o ko nicita vakong. ko ikasarey no onowned a ya mangey maciehza do kararey ko, mangey do pantow a meyyowyow.
nokakoa o malavayo a tao no niomhat rana do kocong am, karoan da rana o yanan da pongso a mangey do ilaod a mivatvatek. ikongo do ji miyangey o iweywawalam ta a ka no ciriciring ta ka nira dehdeh, abo paa o zingwa, so ka teymakarilaw no mivatvatek do ilaod a malavayo a tao, abo paa o nizpi da ipanazang so makakaday a vakong, so ipangbo da so nakem a mapaw no nikazovoan da pongso.
o kapia na am, katenngan da siraa no sinsi a apo do as aka mahataw, so karakorako na pa no karilawan da nira a sidongen. Akma no miwalam sira do gako am, ipikala da sira so vazey a iyan no nizpi da ipanazang so ipangakadey da.
Siciaikoa ya rana am, ya aroko rana o na nikablisan no pimasaodan no tao do pongso, sia mateneng rana mininizpi o kamanlalavayo a niapoan da, ya na mian so zingwa a ya ipisirisiring no as aka vahey; ya na mian so da ka lovolovotan no malalavayo a tao do Taytong, a pacinanaoan so matareka a meyciamadadayan a vazey; no mahep am ya mian so sinsi a ya somidong jira amnanao jira do da ji azab pa do vakong, so da ka pia rana no ya mivatvatek do ilaod a malavayo a tao.
離開家鄉去臺灣讀,生活習慣和語言等等和大島不同,當時沒有電話可與家人通話;也沒有零用錢買參考書等等學習用具,思念生長的家鄉情境令人心疼。往好處想,老師們會特別關懷他們。
現在,蘭嶼生活改善,年輕父母都會找工作賺錢改善家庭生活;有了電話可隨時聯絡;在臺東也有專為學生設的學生中心,提供各種學習技能;夜間也有老師群義務給予課後輔導和學習,因此有了更多元的學習管道。