Bunun tu lumah
punsupahin tu painsanan katsia bukzav tu Vilian, madas mas tastu lumah kausia maiasang minamu masinauba tu lusan lumah. masa kanahtungin linusan, sadu mas maitastu lumah kazin tacina tu madaingaz, uncinian malanuhu sia tanngadah lukis tu batu, dusa ima hai matanut mas vahvah, manii aiza iliskinun. saduan mas Vilian, at macinsu siza danum kaudip, ispahud danum mas hudas, malsisivit hudas saicia, at tupa saicia tu, malanuhua! namudaukdauk kata palihansiap.
hudas! mazbin iliskinunsu i? kavava Vilian tusingav mas hudas. cinsivus hadas malbuntu samantuk Vilian, at tupa tu, sadu maikingna tu kabahlu kalumah, cisliskin saikin mas imita Bunun habas lumah tu sinkauni sinmas sintukua.
ituBunun habas lumah hai mungab mamaszang, laupang hai bistav iskalumah, masa taulushulushuin, kanasia taudancia supahin iskalumah, aiza makulukis, makubatu, makupadan, maku batakan, makulukis kalkal kalumah. Bunun lumah hai, kabangkal, tanangaus hai daisah, mantan iku hai kalamahan. malvavaz banin sia lumah, mantanavili hai pitcian mas nakaunus bunun, mantanaskaun hai paitubabu, dadaza baning hai aiza mas tatapa. silas baning hai vilisan mas haimangsut. taniku mishang hau hai patcilasan, ilumah mastan sahusbun.
latuza Bunun tu lumah hai mapihumis isang tu katuvazan, aizan lumah tu dusa ulav, itatavi hai tunkul, masina sia saia dihanin; manmishang tanangaus tu ilav hai lahahaiban mas bunun.
sintupasain tu, latuza Bunun tu lumah hai mapalmamaupa mas siduh, tastu lumah katuvazan. tunkul hai bunka tu katuvazan minasia Tama Dihanin, aupa Tama Dihanin maisaiv inihumisan. pahasia lumah hai Bunun tu katdan, nii tu mahtu ungadahan mas hinitu mapinkuang pinsanamaz. masa tunahtungin hudas tahu, minhaiap Vilian. imita Bunun paliuni lumah tu hansiap hai kahanuasun.
布農族傳統屋
Vilian回原鄉參加弟弟新居落成,看到祖父獨坐在樹底下的石頭上,若有所思。Vilian將礦泉水送給祖父喝,祖父:「你坐下來,我們慢慢說。」
「祖父!您在想什麼?怎坐在這裡?」祖父注視著Vilian許久,然後說:「看到孫子新居落成,我想起傳統家屋的構成與意義。」
布農族原居地是以石板為主,分散後因地制宜,建材就多元化,以木、石、茅草、竹子、樹皮為建材。空間上布農族的家屋為平面長方形,前半部為庭院,後半部蓋屋。火爐通常左右側都有,左邊是煮人食,右邊是煮豬食。爐灶上有棚架,爐邊牆壁上有食物器架。中柱以後為祭栗倉,為室內最神聖的處所。
穀倉隔壁為家長之木床,四牆皆為家人床板,中央有一空地多用途。善終會葬於屋內,橫死葬屋外臉朝東方意指重新來,意外死亡者就地埋葬。
天窗又將「文化的子宮」連結上「天神」,因為生命由天神所賜。住屋是人的居住地,不容邪魔的侵犯、騷擾。