a gadu kata ljavek, avan nu zinululjan ta na masan liyau a nasi na i kacauan. a kasiu i gadu, na pacalivat ta pida a kuzuljan a cavilj a inuqacan, tauta a ita ljavek a valjualjut a katje nasiyan a paridiu, izua uta kipida kuzuljan a cavilj a nasi, a na pacun a caucau kamasi varung a kemazala sakamaya.

a gadu, matu tja kina, a paquzizip a papeqaca ta metjuruvu a nasi, a gadu sikavarung ta tjalja nanguaqan tu kaizuanan a meqaca, pavayan ta tjalja bulayan a kakanen tu si uqaca niamadju, a gadu avan nu tjalja nangaqan a kisan pakaljavar ta paridiu, na kemeljang ta si kananguqan a matevetevelj na caucau. ayata maitucu, inika pu timaima, inika kiqav ta kadjunangan. paulan tu na kipacual itjen ta gadu a ika vinudilj a tjenglayan a vinarungan, ljaki ikatjen a namaya ta gadu a liyau a pakasizuazuan a paridiu, ljakua maqati tjen a tjemaljiqaca paljiazua ta tja kiljivakan, qemeljing ta na selapay a na tjerepazangal a caucau, semasa ta na seljekuya vinarungan a caucau, ulja na kemeljang tu izaua nan a caucau a na tjenglay tjayamadju imaza i kacauan, ulja na kemeljang tu ika na sapulju timadju. numaitucu kitjen a namaya ta gadu ana qemeljing ta izua kina qusau na caucau.

nuna kisan kina gadu, ki na masan kama ljavek. sa avan a ludeludan a si papacun ta kina mapaqaljayan nimadju. si pakata ludeludan papacun uta kiljivakan a tjenglayan tjanuitjen. nu matjatjavilivililj a ludeludan a pasaljaviljaving, avan a si pakeljakeljang, na masikinamalji a ljingaw tu na gemagalj a ljavek kasauni. qau nu inikana mezangazangal a ljavek, si pasisegalju a pasemalau tjanuitjen, tu vaik itjen a sema ljavak a ljemizau tana masan liyaw a na makakaizuazua paridiu. ikanamaya ta gadu a ljavek, a pavay ta tjinaljiqaca kiljivakan, ljakua tjumaljan itjen tu na sepualang ta vinarungan na caucau, nu na matjalaw a caucau, maya pasavide a kivadaq tu anema sini katjalau, avan na kaljavain a patje masutjalavan, sa kisasudjui a kigalju, numaitazua maqati anga tjen a pakeljang tua tja kiljivakan.

a gadu kata ljavek, matu tja kama kata tja kina.

山與海是蘊含生命的地方。山裡的樹，海裡的生物，有好幾千年的生命，看見的人都會不自主地讚嘆。

山像母親，養育許多生命，山是最好的溝通者，懂得使他們和諧相處。因此，他們不分彼此，也不爭土地。但願我們能像山一樣有無私的愛，可以發揮愛心，幫助困苦的人，安慰難過的人，讓他們知道自並不孤獨，就像山一樣幫助有需求的人。

如果山是母親，那麼海就是父親，海浪讓我們看見威嚴。當海浪一波波地湧上來，用嚴厲的聲音告訴我們，今天的海不安全，而海浪平靜時，海用慈愛告訴我們，去海邊看一看生物吧。海告訴我們，要懂得了解一個人的心情，當別人生氣時不要一味地問為什麼生氣，這樣就能正確表達出我們的愛。

山與海啊！真像我們的父親和母親，教我們不同的事，也告訴我們大自然的美妙。如果我們以不同的角度去看山和海，可以領悟到不同的道理，也能看見這世界是如此的神祕。當我們苦惱時，看一下山和海，說不定能想出我們之前沒領悟到的答案。