baqun mamu swa mtalah qu qcyan na yungay pi, klanay simu qutux snbil ke’ na binkesan sraral. ’tayal sraral hiya mga, qngzyat balay mtzyuwaw ru mqumah ma, nanu qu pmhyun nha mga, ngahi, sehuy, qetun ru tmubux trakis uzi ma, masuq kmluh qu mlikuy hiya lmga, musa tmrgyax ma, t’aring tzyu pitu kawas kneril lmga, si gluw yaya ru yata mqbaq tminun ma. yasa qu qnxan na ’Tayal sraral.

ana ga, minnaki qutux mlikuy ru qutux kneril, ini ptasi qu rqyas nha, baha hmswa ga, qlangan iyal ru ini kint’atu mtzyuwaw ma, nanu yasa ini swal mwah matas rqyas nha qu ’tayal ka ppatas ma. nanu saxa nha qani mga si giway lmosay te tanux ru msina nniqun squ squliq. yaqih balay ktan nqu ’tayal qalang nha ma.

taqu wal mtzyuwaw qmayah qu kwara ’tayal na qalang mga, si giway m’abi sa ngasal ma. nanu cipuq balay qu qmayah nha ru ini inblaq mqumah ru ungat nanu qu kinnluh nha ma.

kya qutux ryax, musa qmayah nha qu sazing hi qani, tehuk qmayah lga, mnahu qu mlikuy ru kneril hiya ga, musa kmihuy ngahi, aki nha statah. tmrang tmatah ngahi kasa ga, zngyan nha pazih ru wal nha spglu qhutul mnahu qu pazih la. mhuqil qu ngahi lga, mtama’ sa rhzyal qu mlikuy ru aki’ maniq ngahi’, si tbah mstopaw qu mlikuy kasa mha, “ kilux wah! kilux wah! ” ktan ni kneril nya cyux mtboyak mstopaw qu mlikuy nya, si nya ga cyux hmzyapas ru, musa mtama sa rhzyal qasa, aw baq sa baliq na pazih qu cyux nha tman, tboyak mstopaw kmayal mha, “ kilux wah! kilux wah! ” mha uzi qu kneril qasa. si usa mkaraw qhuniq ru s’agal nha qara ka glgan abaw, aki nha sbasaw kinkilux na qcyan nha, ana ga qenah mkilux ru wal si qrqul sa qcyan nha ru, m’ngungu la, hbkan bukil uzi qu hi nha lma.

babaw nya lga, m’yungay qu sazing ’tayal qasa la, taqu mtalah qcyan na yungay hiya ga, snuling nqu mkilux na pazih, ngungu nha hiya ga, minqrqul nha qara na qhuniq. kmal qu bnkis ta sraral mha, ima qu mqilang ini kqngzyat mqyanux ga, iyat ’Tayal balay ma, musa m’yungay ru si kaki sa lhlahuy, maniq bway qhuniq ma.

猴子的屁股為什麼是紅色的？自古以來，泰雅族都非常勤勞的工作，只有勤勞的工作，才能有好的生活。過去的田園種有地瓜、芋頭、玉米、小米這些泰雅族的主食。

傳說有對夫妻非常懶惰，大家去工作時，他們在家睡覺，他們不好好除草耕地，田圓沒什麼農作物。

有天，他們到田園找東西，女生帶著圓鍬挖地瓜，男生生火，粗心的夫妻，把圓鍬當做柴火一起燒。男生拿起燙燙的蕃薯，正想坐下來吃的時候，馬上被燒紅的圓鍬燙到，慘痛大叫「好燙！好燙！」，太太以為他在開玩笑，也坐上圓鍬，也跳起來說「好燙！好燙！」，兩個人的屁股都被燙到，趕忙爬到樹上，拿樹枝拍一拍屁股，沒想到樹枝卻卡在屁股裡，瞬間變成尾巴，全身上下開始長毛。

最後，兩人變成猴子；屁股是被圓鍬燙紅的，而尾巴則是樹枝變的。老人家告戒我們，不勤勞的工作不能成為真正的人，懶惰會變猴子，只能在山野間以果樹而食。