Akong akong, nawiro sakahengang sa ko cahid no kakarayan? Macorah ko kakarayan haw?

Matalaw kako!

Aka ka talaw! Ati ati ati, kamaro’ itini i tatihi ako.

Pasowalen ni akong kiso, ano sakahengang sa ko cahid no kakarayan i wali^ to kalafian i, o tatayni to ko faliyos. O mamilosimet to kita toya mipawalian a panay, ’ariray ato kodasing, a mina’ang patayra i ’ariri. Ano matakop no faliyos i, tata’ang ko ’orad, ma’opica ko pinawali.

O roma^ sato, ano ma’araw iso ko safolofolo:d sanay a kakonah i sera, ano eca, i lalan i, o mama’orad to. Malinah cangra a tayra i nga’ayay a kaitiraan nangra a dihif. Ano caay pina’on maripa’ iso cangra i, caay ka siwala^, to^to^ sa a pasayra toya kaitiraan nangra.

O nikamiming no tatireng nangra ko nimanay, tadamarikecay a pina’orip cangra, tata’ang ko ’icel, o nananamen no mita o tamdaw ko pinangan nangra.

Ira haca ko cecay a fenek no to’as, pakayniay i pinalengaw; ira koya salonan hananay a rengos, o tay-fong-caw han no kowaping ko pipangangan.

Arawen ko papah, ano ira ko cecayay a toris no kapitek i papah i, cifaliyos tonini a mihecaan; ano tosa ko toris i, tosa^ ko faliyos a tayni. Ira ho^ ko roma^, ano malo:fic ko kowawi^ anini^ a mihecaan i, aira ko faliyos saan.

Hay haw..., hilam o mahaenay aca; saka, narikoran no faliyos, olah sa kami mipodpod to matefaday a heci^ i kalaeno no kowawi a losay.

Wa:tah ko fana’ iso akong!

Iti:ya ho^ awaay ko ci-syang-tay, pakayni i pinangan no romi’ad ato pina’orip ko sakafana’ to nikaira ko faliyos!

O fenek no to’as konini, sakafana’ nangra to pinangan no romi’ad, mafana’ to kiso haw? Matini ira to ko wey-sing ato ley- ta i, masapinang to a maemin ko rakat no faliyos, ato pasacowa, otata’ak no fali, pinaay ko faliyos no aniniay a mihecaan. Awa:ay ko malawaay.

Iti:ya ho^, awaay ho^ ko so’elinay a tanenengan pali’ayaway to pinangan no romi’ad; kirami, anini^ sato, ira to ko matiniay a sakafana’ to pigangan no romi’ad, makafana’ to ko tamdaw a mali’ayaw a misolimet to maamaanan ta caay ka kari’ang no faliyos ko lalosidan.

「阿公！天空的雲，怎麼變成紅色？是著火了嗎？我好害怕！」

「別怕！來坐阿公旁邊！阿公告訴你，天空出現紅色晚霞，就表示颱風要來了。這時候就要把廣場的稻穀、玉米、花生，收到倉庫。」

「當你看到地上螞蟻成群移動，就表示要下大雨。螞蟻會先將巢穴搬移至安全的地方，如果不小心踩到牠們，牠們仍然會朝既定的方向前進。螞蟻非常團結，值得我們學習。」

「有一種植物叫salonan又叫颱風草。當我們發現salonan的葉片出現一節摺痕，就表示今年會有颱風，兩節摺痕就會有二個颱風。龍眼樹也可以用來觀察颱風，如果龍眼樹結實累累，就表示會有颱風。」

早期用大自然的變化，預測颱風要來！這是祖先觀測颱風的經驗和智慧，現在有了衛星、雷達，颱風的路徑、方向、風力大小，今年會有幾個颱風，一個也跑不掉。早期因為沒有準確的氣象報告，只能依據大自然的變化，進行防颱、減輕災害。