a aziyu ziya na Pinuyumayan tu sinasalem na aekanan mu, mau na dawa, kalumayan, vurasi, vu’ir zi uma’i ziya, mau nanta kinavaawan na saruma’enan. kana kurelrang muvalivalis za kakuwayanan mu, ulra lra pinarahan na koba (工廠) na pa’a’esep kana sato (蔗糖). zi na zinekalranan lra mu, kurelrang semalem za tevu, maremitrima’ nu semalem ta za tevu kema. zi i likuzan lra iturus ta ziya kana nokay (農會) semalem za re’a, palru harem kana ulra i kaylioziyo (改良場) na mitrepa semasukun kana sasaleman mu, tu ipatalratalram na mitrepa ziya kema mu, inta i kani Valangaw tu pinidare’an lra zi na wari lra, mau nantu kinarepa’uwa semalem za kiza kema.

kemay kanizu lra na nokay mitrepa semukun kana zazekazekalr za naniwanan zi tratrima’an za kiza. kana kipanadanadam lra kantu pakirungetran za sasaleman mu, kemirakaz lra ra’emetr kikarun zatu sinaleman na kiza. nu semalem ta za kiza mu, purazuk ta, hemisahis ta ziya za tralun, zi putratremel ta ziya, zi nu ’aremeng mu, mukuwa ta ziya puvuwa’a zantu ’aputr, kemasayasaya ta meliputr. salaw kauleulep nani na kiyakarunan. mawmu, nu saya ’ami maruwa ta parepuwan kiyakiza meniwan, kemani kana mitrima’ nani na isalem na kiza. zi maremutrima’ kana zuma na isalem ziya zi maruwa ta paka’inava zata inuvaawan i ruma’. kemazu zi marekakazuwan lra na miuwa’umayan kana kiza. harem na kiza mu, salaw pakamelri kanta i Valangaw, na muwa’uma ziya ta mawan mu, kazuwan lra na semasalem kana kiza. mena’u ta i Valangaw harem mu, marasazusazu na ’uma za kiza.

na pinatulre’ayan kemirungetr na kiza mu, salaw ’eras(u’eras) nu mivuwa’ zi ngulringulr zi tavu’(dalreu) zi pukasa imaran. na patalram ziya mekan kana kiza ’azi’a’azi marengay za “ pauwa ” kema.

kemay kanizu lra tu ikalalihu, mau nu zuwa ziya na muzazangi i Valangaw na trau mu, ’azi’a’azi patalram mekan, zi mau nantu mara’inavanava na kulriyames nanta aurung pakasemangal kanata wadadiyan na kiyatrevung kanat. nu mukuwa mu i Valangaw muzazngiya, ikalalup tremima’ za pidahakuwan za kiza!

卑南族部落的傳統農產品有小米、陸稻、蕃薯、芋頭、樹豆等農作物，也可說是經濟來源；隨著時代不斷的改變，及東部糖廠紛紛設立以後，族人即轉型開始種植經濟效益較高的甘蔗，接著在農會技術指導下，也種植了鳳梨。直到最近幾年，農業改良場研發出一種水果－釋迦，認為台東是種植釋迦最為合適的環境。 

於是農會開始推廣各部落成立釋迦的產銷班，族人在接受農業技術訓練及用心研發後，即開始積極種植釋迦。種植釋迦需要施肥、拔草、噴藥、夜間授粉、一個個包裝釋迦等等工作，過程非常辛苦，但卻能於一年中收成兩次，論其經濟價值，利潤遠較其他水果高；如此高經濟的農產品，不但改善家庭生計，也造就許多族人的就業機會，現在釋迦已成為台東特有的農產品之一。對以農為業的卑南族族人來說，理當都改種釋迦為主要的產業。