Pisimsimi u caayay ka lipahak haw kita? U lipahakay aca haw kisu?

Caay ka lipahak atu lipahak, namakayni i nipisimsiman nu tiring, u sapiwanang tu demak, u sadak nu nipisimsim, na maka wama atu wina ku lalingatuwan, u saka ’urip nu luma’. U liyut nu niyaru’, u nipicudad atu ni sacabay, ira haw ku tadamaanay a sumad nu wayway. Caayay ka lipahak atu lipahakay, ira ku nipatinaku:  1.Ira ku tatusaay a micudaday, caay ka lecad ku nipisimsim, na raecus ku nisekingan, uya caayay ka lipahak suwal sa: a maanen aca caay ka kapah kina punu’, kanahatu misakilemel a malecadtu.

Uya lipahakay suwal sa: caay ka dengay ku nipicudad nu maku, anu misakilemel a kapahatu kiyari.  2.Ira ku tatusaay a mawmahay, caay ka lecad ku nipihalhal tu ’urad nu canglah. Uya caayay ka lipahak suwal sa: amamunu’ ku nikawmahan, a awaaytu ku sadak. Uya lipahakay suwal sa: a mapananum ku nikawmahan tiya ira ku sadak.  3.Ira ku tatusaay a mikuliyay, caay kalecad ku nisimsim tuya maraayay a talutaludan a umah.

Uya caayay ka lipahak suwal sa: u misarunemay a cacay kaku.

Uya lipahakay suwal sa: a palumaan tu kilakilangan atu barubaru, u hahululan nu tamtamdaw. U nisimsim dengatu a mibalic tu kapahay, pasayraen I kapahay ku nisimsim, a matungal ku cabay a matungal ku kapahay a lemed, anu ira ku mahiniyay u lipahakay a nisimsim, ma’ ulah a mipadang itawan, anu ira ku mahiniyay a nisimsim, matungal ku sakalatamdaw.  Ira ku nipasuwal sakapahen ku nisimsim, masakapahtu ku balucu’, massakapah ku wayway, masakapah ku kapahaya lemed.

Manay u kapaha nu Yincumin, salipahaken a misakilemel, salipahaken a misimsim, salipahaken a pabaruwan anu malatamdaw kisu, haenentu u bali a micekeruhm a mipadang tu tamtamdaw, kiya u suelinayay a lipahakay a tamdaw.

悲觀與樂觀是人一種信念，這個信念會決定我們做事的方法與處世的態度，對一個人的影響既深且遠。其觀念的形成主要受父母的影響、從小生活的環境、家庭的社會地位、所受的教育程度和所交往的朋友，都有著很大的關係。

就舉兩個例子。

學生考試成績不佳：

悲觀的學生：認為自己不夠聰明，再怎麼努力也沒辦法考好。

樂觀的學生：檢討沒有充分準備，只要努力下次一定考好。

農夫面對即將到來的春雨：

悲觀的農夫：農作物的根會爛，收成會受影響。

樂觀的農夫：農作物得以澆灌，萬物得以生息。

只要我們願意改變，積極正面去思考，不但讓自己有樂觀的個性，帶來更多的友誼、好運，跟這種思維的人相處也會帶給人鼓勵和正向的觀念，也因有這種個性而帶來許多機會。

原住民青年就要樂觀積極、知足常樂、正面思考、勇敢面對、它不但具有感染性，對自己有正面的助益，也為朋友及他人帶來鼓勵，

願大家都能成為一個積極樂觀的人。