ita’ ka Matu’uwal ga, balaiq ta’ ku’ rawrawq ru ragragiyax. ini ta’ mnahmuhmut ’i’ rumkap cu’ qaqasinug uwiy. kiya ku’ payux ka gaga’ na’ pisaniq ka pinsibaq na’ nanabakis ’i’ ita’. san maha’ pisaniq na’ gaga’ na’ qumaluwaap ga, ini cubalay tiquti’ ru pti’asi’. aqih ku’ sapyalun niya’ ka qutux cu’ gabiyan ini ga kiya ku’ manahuqil ku’ itaal cku’ tinqalangan ga, asiki ini usa’ ’i’ qumaluwaap. ini usa’ rumkap cu’ tikay ka qasinug ini ga imuliq a’ hihihi’ ka qaqasinug uwiy. ini pakayuxun ku’ tiniriq naha’. waw ka hani ga siqhut na’ Matu’uwal kahabag.

san maha’ pisaniq na’ gaga’ na’ manubuwag cu’ quwaw ga, asiki maki cku’ ri’ ax ka sasaqasan ini ga kiya’ ku’ rahuwal na’ waw. sumqaqas ’i’ papatawwaw ku’ giqas ka kaal. yani cubalay tayhuk la ku’ sumi’atu’ la. mamaliku na’ ’i’ hiya’ ga, musa’ ’i’ qumaluwaap. payux ku’ tiniriq ka’ qasinug. kiya ku’ ulaqi’ ka marakyas ru sumi’wa’ ’i’ makibaq cu’ quwas na’ nanabakis.

san maha’ pisaniq na’ gaga’ na’ tuminun ga, payux ku’ baqun naha’ ka gagagaga’ kahabag. ini qaniq cu’ qaqahing na’ waylung ru kakamil na’

waylung. ma’icug cu’ paka’aqih ku’ tininunan naha’.

san maha’ pisaniq na’ gaga’ na’ patasan ga, magalpu cu’ imagal cu’ kaal ru magalpu cu’ mamatu’ cu’ kaal la ku’ mamaliku ga, asiki patasan ku’ lihuw ru qangi’. magalpu cu’ sapat cu’ kaal ru magalpu cu’ imagal cu’ kaal ku’ kakanayril ga, asiki patasan ku’ raqinas naha’.

san maha’ pisaniq na’ gaga’ na’ umuhak cu’ gi’nux ga, mamaliku ru kakanayril nku’ Matu’uwal ga, tayhuk cku’ mamaspat ru mamaqisu cu’ kaal la ga, papahakun ku’ gi’nux na’ ququlun ini ga gi’nux ka ani inu’. quwian na’ siniyug ru paskalgan nku’ Matu’uwal ku’ mawiwi’ ka gi’nux. ini naha’ mnahahamti’ ’i’ pakati’ ku’ mawiwi’ ka gi’nux. asiki nabalayqun ’i’ gumbul cku’ rinamuwag na’ imuwaag. ini patapanga ku’ gi’nux na’ ulaqi’ la ga, yani maha’ matubah ’i’ maqiyanux lawwiy ku’ Matu’uwal. sumnawawun nku’ Matu’uwal maha’ gini’un ga macka’ cku’ ginisuna’ na’ Itaal. babaw niya’ la ga, pakabalaiq ku’ kinabahan nku’ Matu’uwal.

laxi cubalay ungii’ ku’ kinbalaiq na’ gaga’ ta’ ka hani. asiki nababalaiq

’i’ lumuhing ku’ gaga’ nku’ Matu’uwal. naki ini ungii’ nku’ kinabahan ta’ ku’ pisaniq na’ gaga’ ta’ ka hani. muwani ta’ la ga tatalan ru papaqas ku’ utux na’ nanabakis ka aruwa’ la.

我們汶水人愛惜山林，也不會亂殺生物。老人將禁忌教導後代，例如狩獵禁忌，狩獵出門前不能放屁和打噴嚏；前晚如果做惡夢，或部落內有人死亡，都必須停止狩獵。不能獵捕小的或懷孕的獵物，不能一次獵太多這些事都是汶水人禁止的。

在節慶或重大事件時才能釀酒；為了迎新年，男生必須狩獵直到獵物滿滿，小米豐收後舉行祭儀；當孩子成年並且喜歡學習古調等，才能喝酒。

織布代表女子德行與才能，忌諱也不少，比如不吃雞翅、雞爪，怕損壞織成品。

男生在十五至十六歲時，臉上必須紋面，女孩約到了十四至十五歲時就必須紋面。

男女到了八、九歲時，門牙或其他牙齒鬆動，會將牙用繩綁住後拔起，不能隨意亂丟，女孩拔掉的牙齒必須妥善埋在屋頂。不讓牙齒重疊的作法，就好像人的重生，因為我們相信，牙齒是生命的一部分，將來必定庇蔭汶水人的後代子孫。

我們後代子孫不應該忘記這些禁忌文化傳統，要好好傳承下去，祖靈將會看到而且感到高興。