106 年全國語文競賽原住民族語朗讀 【丹群布農語】 高中學生組 編號 3 號
Bunun Tu Is’iqumis

Maaq a Bunun a sisdang i ludun daingaz miqumis. Makusia via maquun ludun, makusia sapuz pistaba ki paiqunan, tusipin minhaiza quma unqumaun mita. Maipantangus tu Bunun malkaququma amin, minang i maduq, sumsum, salaaz, nadaz; pisqaltum i samang na’isdanuq ihaan vunun; maqltuum i lamuqu ihaan quma, masuaz i hutan, tai; masuaz mi’ut, bahat, bitaqul, lainsaz. Maaq aingki a namin’uni kakaunun mita.

Maaq i isbuanin a maquun, minanag a, kamaniin a quma kakasai’un. Maaq a banananazaa muhaan qanupan qanup. Maszang ka qanupa is’unququma tu sinkuzakuza. Muaqa da utu nii a binanau’az siin uvavaz’az pinhamuun, kaupa dau tailupuin tu banananaza qaqanup. Maaq a binanau’az siin uvavaz’aza ilumaq saipuk i lumaq siin quma.

Maaq mita kakaunun a, sia maduq. Duma a siin i hatan, tai, lamuqu, bahat. Ukang dau ka paaz tilas un. Haiphaipin ti Bunun tunlusqu munhaan bukzavan  a, isnavaanin i Lpuun maqaltum auqsa mapinsamang, a sunudun mapunhaan vunun madanuq a, haizin mita tilas kaunun.  

Qabasang a, madaing a quma. Musqa tu nii dau pia ka tastulumaq bunun kuzakuza. Paqpun maaq i ihanin qasmavan a, pau’u’upain a bunun kuzakuza; haiza dau ka paluluksasin a tais’aan manahiav muquma. Maaq i manahiav a, nitu sia sui a isaiv, sia titi a ispa’adas, sinatumasqing i taimilumaq ta. Maaq dau ka mavala apanahihiav amin. Maaq i manahiv a mavala ka a, ispatazan i babu siin sidi mapakaun, mapindavus ispaquu ki mavala ta.   

Saipuk amin ata Bunun sinanaipuk, maszang i tulkuk, vivi, huahua. Siduun aingka ihaan patulkukan, hiaza havazun saipuk. Saipuk amin i babu, sidin siin asu’, ngaung. Siadau babu a pistanun saipuk. Aupa na ikma’aiun aingka isisiza ki bunun; maqtu amin ispahuvaiv i quma; maaq i lus’an daingaz a, maqtu mapataz babu isqusil i minihamu tu tais’aan.

Maaq dau ka kakaunun tu sanglav a, haiza a qudu, samaq, maaq a tangavaza imita bunun taikiqabasanang tu sanglav. Maaqa dau ka kukut’aqun a, sia ki lapat, takisu, bunbun, salitung, li’tu. Paqpun nii dua ka Mailantatangus Bunun paivai’an i kakaunun ihaan ludaun daungaz miqumis. 

106 年全國語文競賽原住民族語朗讀 【丹群布農語】 高中學生組 編號 3 號
布農族的生計

布農族依賴山田燒墾(或稱刀耕火褥)的農業生產,以山田粟作及狩獵為主。山溪採集、及家畜畜養為輔,農耕為女性工作,男子則從事於狩獵。

主要食物來源為小米、玉米、甘藷等。粗重的工作,如開墾土地,由男人負責,女性則負責除草、巡視農田等。與耕作有關的祭儀mapudahu(播種前的試播祭儀),多半由男人來執行。

農耕需人力時,傳統以換工方式進行,如開墾及收穫,均靠家庭勞力。同一聚落的姻親mavala,有義務幫工的習俗。而善獵者,可用獵肉回報招來勞力,有許多途徑可獲得幫助。

布農族人的「狩獵」是僅次於農作耕作,可謂第二生命。上山狩獵,最欲獲得的是鹿,射耳祭時射的耳即是鹿耳,因此又稱為「鹿耳祭」。另外,也飼養家禽,如雞、鴨、鵝等,採外放與圍欄方式。

也有養豬、羊、狗、貓等家畜,其中以豬狗羊為主,歷史亦最悠久。布農族人除龍葵與鵝仔菜外,最早採集野生韭菜(tangavaz)煮食、野果、野菌,以及鳥類、小蟲等,都可補足肉類不足時的來源。

文章資訊
文章年度
106
文章編號
3
文章組別
高中
文章語別
丹群布農語
族語標題
Bunun Tu Is’iqumis
漢語標題
布農族的生計
文章作者
全淵能
漢語摘要